Φωτογραφίες – drone: Νίκος Παλαιολόγος
Editor: Νικόλας Λεοντόπουλος
Αυτό είναι το 3ο μέρος της έρευνας του Reporters United για το Costa Navarino. Το 1ο μέρος είναι διαθέσιμο εδώ. Το 2ο μέρος είναι διαθέσιμο εδώ.
«Ίσως το τελευταίο πράγμα που θα περιμένατε να βρείτε εδώ είναι ένα εστιατόριο», παραδέχεται μέχρι και η ίδια η ΤΕΜΕΣ στην ιστοσελίδα της. Κι όμως, πάνω στην προστατευόμενη παραλία του Ρωμανού, μπροστά από την Περιοχή Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ) του Ρωμανού και τα δύο ξενοδοχεία The Romanos Resort και The Westin Resort Costa Navarino, εκτός των ορίων της ΠΟΤΑ, δεσπόζει το πολυτελές εστιατόριο Barbouni.
Στηρίξτε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία του Reporters United εδώ!
Η παραλία του Ρωμανού στη Μεσσηνία είναι περιοχή Natura 2000 που φιλοξενεί δεκάδες προστατευόμενα είδη πουλιών και η μοναδική στην Ευρώπη όπου ζει ο αφρικανικός χαμαιλέοντας. Αποτελεί τόπο ωοτοκίας της χελώνας Caretta Caretta και περιοχή με προστατευόμενους οικοτόπους αμμοθινών.
Με τοίχους πάχους 30 εκατοστών, ντεκ και εκτεταμένα υπόστεγα πάνω στην άμμο, το beach-bar εστιατόριο Barbouni διαφημίζεται από την ΤΕΜΕΣ ως «εστιατόριο υψηλής γαστρονομίας» και «πολυ-αισθητηριακή εμπειρία».
Το 2018 το CNN.com το αποθέωσε ως «το ελληνικό beach-bar με την απίστευτη κινούμενη οροφή», με αφορμή ένα βίντεο στο instagram που είχε γίνει viral.
Ο ξύλινος διάδρομος που έγινε Barbouni
Δύο φορές, με ξεχωριστά αιτήματα προς την εταιρεία, είχαμε ζητήσει να μας διαθέσει την άδεια κατασκευής, περιβαλλοντικής αδειοδότησης, παραχώρησης αιγιαλού και άδεια υγειονομικής λειτουργίας αναψυκτηρίου.
Η ΤΕΜΕΣ δήλωσε στο Reporters United πως «το αναψυκτήριο», όπως αποκαλεί η εταιρεία το πολυτελές εστιατόριο, «λειτουργεί σύμφωνα με όλες τις νόμιμες άδειες».
Σε άλλη απάντησή της πάλι για το ίδιο θέμα, διευκρίνισε ότι «η περιβαλλοντική αδειοδότηση (ΑΕΠΟ 146477/2437/24-05-2006) προβλέπει την κατασκευή τεσσάρων εξεδρών επί του αιγιαλού επί των οποίων προβλέπεται μεταξύ άλλων η κατασκευή τουαλετών και κυλικείου / αναψυκτήριου».
Και καταλήγει: «Όπως ήδη γνωρίζετε από την επίσκεψη σας, έχουμε υλοποιήσει πολύ μικρότερης κλίμακας κατασκευές (μόνο μια εξέδρα με ένα αναψυκτήριο & τουαλέτες) από αυτές για τις οποίες είχαμε άδεια».
Η πρώτη απάντηση της ΤΕΜΕΣ εδώ.
Η δεύτερη απάντηση της ΤΕΜΕΣ εδώ.
Για το ίδιο θέμα, απευθύναμε ερωτήσεις και στο υπουργείο Περιβάλλοντος.
2005 – 2022: Επτά έγγραφα, καμμία αναφορά σε εστιατόριο
ΤΕΜΕΣ και υπουργείο Περιβάλλοντος μας παρέπεμψαν σε συνολικά επτά διαφορετικά έγγραφα – τρία υποβληθέντα από την ΤΕΜΕΣ προς το κράτος και τέσσερα με τη σφραγίδα των κρατικών αρχών (τρία από το υπουργείο Περιβάλλοντος και ένα από την Περιφέρεια Πελοποννήσου).
Τι συμπεραίνουμε:
- Και στα επτά έγγραφα οι κατασκευές για τις οποίες ζητάει άδεια η ΤΕΜΕΣ και δίνει άδεια το κράτος ορίζονται ως«ξύλινες εξέδρες πρόσβασης» ή «προσπέλασης στην παραλία» ή «ξύλινοι διάδρομοι» ή «ξύλινες κατασκευές» ή «ελεγχόμενες προσβάσεις» – κανένα έγγραφο δεν αναφέρεται σε εστιατόριο.
- Σε ένα μόλις από τα έγγραφα (πρόκειται για απόσπασμα από τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) της ίδιας της ΤΕΜΕΣ το 2005) γίνεται αναφορά σε «περιορισμένο κυλικείο» – ο πλησιέστερος ορισμός σε αυτό που υπάρχει σήμερα. Στο σχετικό «σκαρίφημα» το «κυλικείο» καταλαμβάνει λίγα μόλις τετραγωνικά – καμία σχέση με το εστιατόριο των 300 τ.μ.
- Σε κανένα από αυτά τα επτά έγγραφα, από το 2005 μέχρι το 2022, σε κανένα από αυτά τα κείμενα (χιλιάδων σελίδων), ή τα αρχιτεκτονικά σχέδια, διαθέσιμα στο διαδίκτυο, και τα σκαριφήματα που υποβάλλονται από την ΤΕΜΕΣ ή εγκρίνονται από το κράτος δεν γίνεται αναφορά σε αναψυκτήριο, πολύ περισσότερο δε σε εστιατόριο σαν το Barbouni!
Το 2005, η ΤΕΜΕΣ υποβάλλει στο υπουργείο Περιβάλλοντος Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ), στην οποία προβλέπει την κατασκευή «τεσσάρων ελεγχόμενων προσβάσεων» με σκοπό την «αποφυγή αυθαίρετης πρόσβασης μέσω των αμμοθινών προς την παραλία» και την προστασία του οικοτόπου των αμμοθινών (σελ. 120). Στο συνοδευτικό σχέδιο οι προσβάσεις αναφέρονται ως «ξύλινες εξέδρες προσπέλασης παραλίας».
Στις εξέδρες, που θα είχαν στόχο την «απόλαυση της θέας της φύσης» και την «περισυλλογή», θα περιλαμβανόταν και ένα «περιορισμένο κυλικείο», ώστε «να παρέχει ελάχιστες αλλά εντελώς αναγκαίες εξυπηρετήσεις στους επισκέπτες».
Στις προδιαγραφές αναφέρεται ένα «περίπτερο οικολογικής ευαισθησίας», ενώ η κατασκευή περιγράφεται ως «ελαφριά και μη μόνιμη».
Τον Μάιο του 2006, το υπουργείο εγκρίνει τους περιβαλλοντικούς όρους της μελέτης που υπέβαλε η ΤΕΜΕΣ. Δεν αναφέρεται σε εστιατόριο, αλλά σε «τρεις ξύλινους διαδρόμους» και προσθέτει ότι «δεν επιτρέπεται καμία επέμβαση με έργα μόνιμου χαρακτήρα στο αμμώδες τμήμα της ακτής, πχ γήπεδο beach volley, κλπ».
Το σημείο της ΜΠΕ της ΤΕΜΕΣ όπου προβλέπεται η χρήση περιορισμένου κυλικείου ως εντελώς αναγκαία εξυπηρέτηση προς τους επισκέπτες, αλλά και πως το κτίσμα δεν θα είναι μόνιμη κατασκευή. (Οι επισημάνσεις με κίτρινο χρώμα είναι του Reporters United.)
Το 2008, η Περιφέρεια Πελοποννήσου παραχωρεί στην ΤΕΜΕΣ το δικαίωμα χρήσης τμήματος αιγιαλού με αντικείμενο «την κατασκευή τριών ξύλινων εξέδρων πρόσβασης στην παραλία». Καμία αναφορά σε εστιατόριο.
«Η μη τήρηση των όρων […] συνεπάγεται ανάκληση της παρούσας», σημειώνει το έγγραφο της Περιφέρειας.
Το 2011 χτίζεται και ξεκινάει να λειτουργεί το Barbouni. Βρήκαμε κάποια από τα υλοποιημένα σχέδια του εστιατορίου μέσω της ιστοσελίδας των βραβείων Σύγχρονης Αρχιτεκτονικής της ΕΕ (EUMies), για τα οποία το 2013 ήταν υποψήφιο το αρχιτεκτονικό γραφείο K-Studio, που το σχεδίασε.
Τα σχέδια αυτά δεν έχουν καμία σχέση με το σκαρίφημα στη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που το 2005 η ΤΕΜΕΣ είχε υποβάλει στο υπουργείο Περιβάλλοντος – και το οποίο η εταιρεία μάς έδωσε όταν τη ρωτήσαμε για τις άδειες του κτίσματος.
Οι χρήσεις του περιπτέρου οικολογικής ενημέρωσης, η θέση του ναυαγοσώστη δεν αποτυπώνονται ενώ τον χώρο «ανάπαυσης και παρατήρησης» έχει καταλάβει ένα μεγάλο παρασκευαστήριο – κουζίνα του εστιατορίου και ένας εκτεταμένος χώρος τραπεζοκαθισμάτων.
Δεξιά: Σχέδιο του υλοποιημένου εστιατορίου Barbouni από το αρχιτεκτονικό γραφείο K-Studio. Φαίνεται να υλοποιήθηκε μόνο εκτεταμένος χώρος κουζίνας-παρασκευαστηρίου και χώρος καθήμενων εστιατορίου.
(Οι χρωματισμοί είναι του Reporters United).
Τον Μάιο του 2014, και με το Barbouni σε λειτουργία, η ΤΕΜΕΣ υποβάλλει μια νέα ΜΠΕ για να λάβει τροποποίηση των περιβαλλοντικών όρων και παράταση ισχύος της προηγούμενης ΑΕΠΟ.
Τον Οκτώβριο του 2014, η Γενική Γραμματέας του υπουργείου Περιβάλλοντος την εγκρίνει.
Η εταιρεία δεν μας έδωσε όλη τη νέα μελέτη, παρά μόνο το επικαιροποιημένο Σχέδιο Γενικής Διάταξης Εγκαταστάσεων για την ΠΟΤΑ Ρωμανού. Η κάτοψη των κατασκευών στο Master Plan αλλάζει, ενώ η ορολογία παραμένει ίδια. Το εστιατόριο που ήδη λειτουργεί περιγράφεται πάλι ως «ξύλινες εξέδρες προσπέλασης παραλίας», αλλά η κάτοψη προσαρμόζεται για να ταιριάζει στο υλοποιημένο σχέδιο. Καμία αναφορά σε εστιατόριο δεν γίνεται ούτε εδώ.
Δεξιά: Η νέα κάτοψη των «ξύλινων εξεδρών προσπέλασης παραλίας» το 2014, προσαρμοσμένη στο υλοποιημένο πλέον σχέδιο του εστιατορίου, από το Σχέδιο Γενικής Διάταξης Εγκαταστάσεων της ΤΕΜΕΣ του 2014.
Έχουμε φτάσει πλέον στο 2022, με 11 χρόνια λειτουργίας του Barbouni-ού. Σε μελέτη του υπουργείου Περιβάλλοντος για τις περιοχές Natura, που εκπόνησε η εταιρεία Nerco, η «κατασκευή ξύλινων διαδρόμων πρόσβασης σε επιλεγμένα σημεία», όπως περιγράφηκε το Barbouni στις προηγούμενες μελέτες και εγκρίσεις, αναφέρεται ξανά ως μέτρο «για τη μείωση των επιπτώσεων στα αμμοθινικά συστήματα» (σελ. 314 και 362). Καμία ρητή αναφορά στην ύπαρξη κυλικείου, αναψυκτηρίου ή εστιατορίου.
«Δεν είναι απλή χρήση αιγιαλού, είναι μόνιμη κατασκευή και λίαν βλαπτική για την παραλία»
Γιώργος Γκόνης, πρώην πρόεδρος της κίνησης πολιτών Μεσσηνίας ΚΙΝΩ.
Η Nerco συγχαίρει μάλιστα την ΤΕΜΕΣ (πρώην πελάτη της Nerco, όπως είδαμε στο 2ο μέρος της έρευνας) ως «παράδειγμα σωστής διαχείρισης και προστασίας» και βεβαιώνει ότι «έχουν ληφθεί και τηρούνται μέτρα προστασίας για τα είδη και τους οικοτόπους» (σελ. 664).
Ο ακτιβιστής που προειδοποιούσε ήδη από το 2009
Στη διάρκεια της επίσκεψης στην περιοχή του Costa Navarino, το Reporters United συνάντησε τον Γιώργο Γκόνη, μόνιμο κάτοικο Τριφυλίας, κοντά στην Κυπαρισσία. Ως πρώην πρόεδρος της κίνησης πολιτών Μεσσηνίας ΚΙΝΩ, είχε εκφράσει αντιρρήσεις για το είδος της ανάπτυξης που επιχείρησε να εισαγάγει στον ελληνικό χώρο το παράδειγμα της ΠΟΤΑ Μεσσηνίας.
Ο Γιώργος Γκόνης, πρώην πρόεδρος της κίνησης πολιτών Μεσσηνίας ΚΙΝΩ.
Φωτογραφία: Νίκος Παλαιολόγος / Reporters United
(Το 2005 ο κ. Γκόνης είχε ανταλλάξει επιστολές για το θέμα με τον Καπετάν Βασίλη Κωνσταντακόπουλο, τις οποίες δημοσίευσε ο Ιός της Ελευθεροτυπίας.)
«Δεν είναι απλή χρήση αιγιαλού, είναι μόνιμη κατασκευή και λίαν βλαπτική για την παραλία», αναφέρει στο Reporters United για το θέμα του εστιατορίου ο κ. Γκόνης. Πολιτικός μηχανικός ο ίδιος, είχε από το 2009 επισημάνει σε συνέδριο των Οικολόγων Πράσινων, πως η ογκώδης κατασκευή πάνω στο ευαίσθητο αμμοθινικό σύστημα θεμελιώθηκε «στα έξι μέτρα βάθος και σε τσιμεντοπασσάλους ογδόντα πόντων».
Όπως επισημαίνει, «η άδεια επικαλείται μεταξύ άλλων τον άκρως βλαπτικό ν. 2971/2001, στο άρθρο 14 του οποίου παραχωρείται το δικαίωμα χρήσης αιγιαλού για την εκτέλεση μόνιμων έργων, και από ξενοδοχειακές μονάδες. Έκτοτε ο νόμος αυτός έχει επικαιροποιηθεί πολλές φορές, προβλέποντας μια σειρά από μόνιμες κατασκευές. Σ’ αυτές δεν περιλαμβάνονται τα εστιατόρια».
Σημείωση: Οι υπολογισμοί των αλλαγών στην περιοχή Natura 2000 που αφαιρέθηκε έγιναν από το Reporters United με μεθόδους ανοιχτών πηγών και ενδέχεται να περιέχουν περιθώριο λάθους. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη μεθοδολογία που ακολουθήσαμε, διαβάστε εδώ.
Αυτο το θερετρο παρεχει τροπο ζωης σε δεκαδες ανθρωπους της περιοχης !!! Και πολυ καλα κανει το κρατος και τους στειριζη !!!
Αναφερόμενος στο προηγούμενο σχόλιο μου , διευκρινίζω ότι σκόπιμα αναφέρεται λανθασμένα από τους συντελεστές του άρθρου ότι το μπαρμπούνι είναι στην παραλία Ρωμανού , διότι η παραλία Ρωμανού είναι natura ενώ η παραλία “Ρικια,” Γαργαλιάνων δεν είναι. Διευκρινίζω ότι εγώ που τα γράφω αυτά ούτε σχέση εξαρτήσεως έχω από το Κόστα Ναυαρίνο , αντίθετα είμαι αυτός που ακύρωσε την απαλλοτρίωση της ΤΕΜΕΣ στο ΣΤΕ. Όμως η μονάδα συμβάλλει στην ανάπτυξη της περιοχής με σεβασμό στο περιβάλλον δίνει δουλειά στη νεολαία , υπάρχουν εργαζόμενοι απ’ όλα τα μέρη της Ελλάδος και γενικά είναι ωφέλιμη στην εθνική οικονομία. Έλεος με τους “ευαίσθητους ” μισάνθρωπους.
Λέτε ανακρίβειες. Κατά αρχάς δεν είναι παραλία Ρωμανού αλλά Γαργαλιάνων. Δεύτερον το μπαρμπούνι δεν προσβάλει το χώρο. Οι χελώνες δεν ενοχλούνται από το εστιατόριο . Περισσότερο ενοχλούνται από τους γυμνούς δήθεν οικολόγους που περιφέρονταν στην παραλία με τα πουλιά έξω ανάβοντας φωτιές στην άμμο. Οι μόνοι που ενοχλούνται είναι κάποιοι διεστραμμένηοι εμμονικοί οπισθοδρομικοί , που δεν θέλουν να χωνέψουν ότι ο υπαρκτός κατέρρευσε το 1990. Κι αυτά τα γράφει αυτός που ακύρωσε την απαλλοτρίωση της ΤΕΜΕΣ στο ΣΤΕ