Σήμερα, Πέμπτη 9 Δεκεμβρίου, κατατέθηκαν ενώπιον του Αρχηγού της Ελληνικής Αστυνομίας, αντιστράτηγου Μιχαήλ Καραμαλάκη, δύο επιστολές με τις οποίες υποβάλλονται ερωτήματα και αιτήματα πρόσβασης σε έγγραφα σχετικά με τη χρήση drones και φορητών καμερών κατά τις επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ. στην Αθήνα τόσο στην επέτειο του Πολυτεχνείου (15-18 Νοεμβρίου 2020) όσο και στην επέτειο από τον θάνατο του Αλέξη Γρηγορόπουλου (6-7 Δεκεμβρίου 2020). Και οι δύο επιστολές κοινοποιήθηκαν στον υπουργό Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, και στον πρόεδρο της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα, Κώστα Μενουδάκο.

«Η λειτουργία φορητών συστημάτων επιτήρησης μπορεί να λάβει χώρα μόνο όταν υπάρχει άμεσος σοβαρός κίνδυνος τέλεσης συγκεκριμένων αξιόποινων πράξεων, ενώ πρέπει πάντα να προηγείται η έκδοση από την ΕΛ.ΑΣ. ειδικής απόφασης με την οποία αιτιολογείται ειδικώς – κάθε φορά – η συνδρομή των αναγκαίων προϋποθέσεων για τη λειτουργία τους».

Homo Digitalis

Την πρωτοβουλία πήρε η Homo Digitalis, οργάνωση για την υπεράσπιση των ψηφιακών δικαιωμάτων στην Ελλάδα, με την οποία το Reporters United συνεργάζεται σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος, όπως η λογοδοσία αλγορίθμων σε συνεργασία και με την οργάνωση Algorithm Watch. Η Homo Digitalis τρέχει στην Ελλάδα την πανευρωπαϊκή καμπάνια ReclaimYourFace σχετικά με τη χρήση παρεμβατικών τεχνολογιών όπως drones, κάμερες και τεχνολογίες αναγνώρισης προσώπου σε δημόσιους χώρους.

Οι επιστολές συνυπογράφονται από πολίτες που ζουν και εργάζονται στο κέντρο της Αθήνας, μεταξύ άλλων δημοσιογράφους και δικηγόρους, οι οποίοι συμμετέχουν σε οργανισμούς όπως η Homo Digitalis, το Τhe Press Project και το Reporters United.

H Homo Digitalis σχολιάζει: «Η λειτουργία φορητών συστημάτων επιτήρησης, όπως drones και φορητών καμερών, μπορεί να λάβει χώρα μόνο όταν υπάρχει άμεσος σοβαρός κίνδυνος τέλεσης συγκεκριμένων αξιόποινων πράξεων, ενώ πρέπει πάντα να προηγείται η έκδοση από την ΕΛ.ΑΣ. ειδικής απόφασης με την οποία αιτιολογείται ειδικώς – κάθε φορά – η συνδρομή των αναγκαίων προϋποθέσεων για τη λειτουργία των φορητών συστημάτων επιτήρησης, επεξηγούνται τα συγκεκριμένα πραγματικά στοιχεία που στοιχειοθετούνται και περιγράφονται λεπτομερώς οι όροι λειτουργίας των φορητών συστημάτων».

Χρήση drones στην επέτειο του Πολυτεχνείου

Η πρώτη επιστολή αναφέρεται στην απόφαση για απαγόρευση όλων των δημόσιων υπαίθριων συναθροίσεων μεταξύ 15 και 18 Νοεμβρίου. Σύμφωνα με δημοσιεύματα και μαρτυρίες πολιτών η ΕΛ.ΑΣ. έκανε χρήση drones που φέρουν κάμερες στην Αθήνα, προκειμένου να σχηματιστεί ακριβής εικόνα για την κατάσταση που επικρατεί στους δρόμους της πόλης.

Τα υπογράφοντα άτομα ζητούν να μάθουν εάν τηρήθηκαν οι απαραίτητες διασφαλίσεις και υποχρεώσεις που προβλέπονται από την εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία, και συγκεκριμένα ρωτούν:

• Εάν εξέδωσε η ΕΛ.ΑΣ. την απαραίτητη απόφαση λειτουργίας φορητών συστημάτων επιτήρησης πριν την χρήση των drones
• Εάν έχει καταρτίσει η ΕΛ.ΑΣ. εκτίμηση επιπτώσεων των προβλεπόμενων πράξεων επεξεργασίας στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα πριν από την χρήση των drones
• Εάν έχει διαβουλευθεί προηγουμένως με την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων
• Εάν διαθέτει η ΕΛ.ΑΣ. drones, τα οποία είναι ιδιαίτερα ευέλικτα και παρεμβατικά σε αστικά περιβάλλοντα, και πώς τα προμηθεύτηκε.

Επίσης, οι πολίτες ζητούν πρόσβαση στα παραπάνω έγγραφα, όπως επίσης και στο αρχείο πτήσεων των drones της ΕΛ.ΑΣ. για την περίοδο αυτή, προκειμένου να εξακριβωθεί εάν τηρήθηκαν οι απαραίτητες προϋποθέσεις που ορίζει ο νόμος.

Φορητές κάμερες στην επέτειο Γρηγορόπουλου

Η δεύτερη επιστολή είναι σχετική με την υπ’ αριθ. 7001/2/92/1-α απόφαση της ΕΛ.ΑΣ. να λειτουργήσει συστήματα επιτήρησης στις 6-7 Δεκεμβρίου στο κέντρο (Εξάρχεια – Προπύλαια Πανεπιστημίου Αθηνών – Πλατεία Συντάγματος) και σε λοιπές περιοχές της Αθήνας.

Η απόφαση της ΕΛ.ΑΣ. δεν είναι δημόσια διαθέσιμη ενώ η σχετική ανακοίνωση στην ιστοσελίδα της είναι γενική και αόριστη χωρίς να κάνει την παραμικρή αναφορά στα ειδικότερα χαρακτηριστικά των φορητών συστημάτων που τέθηκαν σε λειτουργία.

Επομένως προκαλείται ανασφάλεια για το είδος των φορητών συστημάτων που χρησιμοποιήθηκαν κατά τις επιχειρήσεις της ΕΛ.ΑΣ. τη δεδομένη χρονική στιγμή (μεταξύ άλλων drones, φορητές κάμερες σε μπαστούνι).

Τα υπογράφοντα άτομα ζητούν να πληροφορηθούν ποια τελικά είδη φορητών συστημάτων επιτήρησης χρησιμοποιήθηκαν από την ΕΛ.ΑΣ., ενώ επίσης ρωτούν:

• Εάν η ΕΛ.ΑΣ. ήρθε σε προηγούμενη διαβούλευση με την Αρχή Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων
• Εάν κατήρτισε «εκτίμηση επιπτώσεων» των προβλεπόμενων πράξεων επεξεργασίας στην προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα πριν από την χρήση των συστημάτων επιτήρησης.

Τέλος, οι πολίτες ζητούν πρόσβαση στη συγκεκριμένη απόφαση προκειμένου να εξακριβωθεί ότι πληρούνται οι απαραίτητες διασφαλίσεις και, εάν κριθεί απαραίτητο, να προχωρήσουν στην άσκηση των δικαιωμάτων έννομης προστασίας που προβλέπονται από τη σχετική νομοθεσία.