Ως αρχηγός κόμματος της αντιπολίτευσης ο Αλέξης Τσίπρας είχε κατακεραυνώσει τη ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ για την κομματοκρατία, τις πελατειακές σχέσεις και τους υπουργούς που «φέρνουν μαζί τους στρατιά συμβούλων και μετακλητών που παρακάμπτουν την ιεραρχία στη δημόσια διοίκηση». Ωστόσο, τα τεσσεράμισι χρόνια διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ απέδειξαν πανηγυρικά ότι η κυβέρνηση Τσίπρα όχι μόνο δεν καταπολέμησε την πρακτική της «λαφυραγώγησης» του δημόσιου τομέα με την αθρόα πρόσληψη μετακλητών, αλλά αντίθετα έδωσε νέα, ακόμα μεγαλύτερη, έκταση στο πρόβλημα με την πρόσληψη χιλιάδων μετακλητών.

Δύο χρόνια μετά τι έχει κάνει η κυβέρνηση Μητσοτάκη σε αυτό το ζήτημα; Ως αξιωματική αντιπολίτευση η ΝΔ είχε ασκήσει σφοδρή κριτική στην κυβέρνηση Τσίπρα για τον μεγάλο αριθμό μετακλητών υπαλλήλων. Ενδεικτικά, τον Ιανουάριο του 2018 ο βουλευτής της ΝΔ Κωνσταντίνος Κυρανάκης είχε πει πως «τα τρία χρόνια του ΣΥΡΙΖΑ η ζωή των μόνων ανθρώπων που τελικά βελτιώθηκε είναι των μετακλητών», οι οποίοι ξεπέρασαν τους 2.500. «Ποτέ στην ιστορία της χώρας, ούτε με το ΠΑΣΟΚ παλιά, δεν είχαμε τόσους μετακλητούς», σχολίασε ο κ. Κυρανάκης.

Ακόμη, τον Ιανουάριο του 2017 ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης Κυριάκος Μητσοτάκης είπε σε ομιλία του ότι «στο Δημόσιο στήνεται ένα νέο πελατειακό σύστημα με στρατιές μετακλητών», για να προσθέσει ένα μήνα αργότερα ότι «οι μόνοι που περνάνε καλά είναι οι κομματικοί μετακλητοί που διόρισε ο ΣΥΡΙΖΑ».

Από τα στοιχεία της Απογραφής, της ιστοσελίδας του Μητρώου Ανθρώπινου Δυναμικού Ελληνικού Δημοσίου, προκύπτει ότι η στάση της ΝΔ ως αντιπολίτευσης ήταν υποκριτική και τελικά όχι μόνο συνέχισε την πολιτική του ΣΥΡΙΖΑ στο θέμα των μετακλητών υπαλλήλων, αλλά μάλιστα προκάλεσε αύξησή τους σε πάνω από 3.000 πριν καν προλάβει να συμπληρώσει δύο χρόνια διακυβέρνησης.

Από τη μελέτη του γραφήματος προκύπτει ότι σε βάθος τετραετίας η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ προχώρησε σε σταδιακή αύξηση των μετακλητών που έφτασαν στον ανώτατο αριθμό τους (2.739) τον Απρίλιο του 2019. Μετά τις εκλογές του 2019 η ΝΔ σημειώνει μεγάλη αύξηση των μετακλητών, οι οποίοι σε λιγότερο από έναν χρόνο -συγκεκριμένα, τον Απρίλιο του 2020- φτάνουν τους 2.774 ξεπερνώντας το ρεκόρ του ΣΥΡΙΖΑ. Οι διορισμοί βαίνουν αυξητικά καθόλη τη διάρκεια του 2020 και αγγίζουν τους 3.024 τον περασμένο Δεκέμβριο, σημειώνοντας μια μικρή κάμψη τον περασμένο Ιανουάριο σε 2.993. Το ανώτατο όριο μετακλητών επί συγκυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ ήταν 1.949. Σημειώνουμε ότι οι έντονες αυξομειώσεις συναντώνται στις περιόδους των εκλογών, οι οποίες προκαλούν αρκετές αλλαγές των μετακλητών υπαλλήλων.

Η κ. Μενδώνη σπάει τα ρεκόρ

Σχολιάζοντας τους χειρισμούς της κυβέρνησης Μητσοτάκη στο ζήτημα των μετακλητών, ο Παναγιώτης Καρκατσούλης, διοικητικός επιστήμονας και στέλεχος του Κινήματος Αλλαγής, ο οποίος την περίοδο Ιανουαρίου-Σεπτεμβρίου 2015 διετέλεσε βουλευτής με το Ποτάμι, είπε στο Reporters United: «Υπάρχει σε πολλές χώρες το φαινόμενο να δουλεύουν στο δημόσιο άνθρωποι που δεν είναι δημόσιοι υπάλληλοι, άρα οι μετακλητοί δεν είναι ελληνική εξαίρεση. Ωστόσο, εδώ οι κανόνες του παιχνιδιού συχνά δεν είναι καθαροί ή αξιοκρατικοί και καταλήγουν να ζημιώνουν το δημόσιο».

Ο κ. Καρκατσούλης αναφέρεται σε συγκεκριμένα παραδείγματα: «Η ΝΔ με τον ν. 4622 ψήφισε το 2019 ότι ο αριθμός των μετακλητών κάθε υπουργού ή υφυπουργού μπορεί να αυξάνει ανάλογα με τις ανάγκες του ξεπερνώντας το όρια που ο ίδιος νόμος ορίζει στην αμέσως προηγούμενη παράγραφο. Μόλις 23 μέρες μετά τις εκλογές η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη είχε ήδη υπερβεί τον αριθμό των μετακλητών που δικαιούνταν και υπέγραψε απόφαση υπέρβασης με βάση αυτή τη διάταξη. Ακόμη, μέχρι σήμερα οι μετακλητοί αποχωρούσαν μαζί με τον πολιτικό που επικουρούσαν, ωστόσο για πρώτη φορά με τη ΝΔ προσλαμβάνονται μετακλητοί σε κανονικές θέσεις δημοσίων υπαλλήλων και μάλιστα σε τεχνικές υπηρεσίες που εισηγούνται για έργα, έχοντας μάλιστα θητεία μέχρι το 2023. Αυτά αποτελούν αρνητικές εξελίξεις που έρχονται να προστεθούν σε λανθασμένες πρακτικές του ΣΥΡΙΖΑ, όπως για παράδειγμα το μεγάλο μισθολογικό προβάδισμα που έδωσε η κυβέρνηση Τσίπρα στους μετακλητούς, αυξάνοντας το κόστος για τους φορολογούμενους».

Δικαίωμα υπογραφής

Το ζήτημα δεν είναι μόνο ποσοτικό. Ο κ. Καρακατσούλης επισημαίνει μια ποιοτική αλλαγή στον ρόλο που παίζουν οι μετακλητοί μετά το 2019 επί πρωθυπουργίας Μητσοτάκη, η οποία εγείρει σοβαρά ερωτήματα τόσο για τις επιπτώσεις της στην ποιότητα του διοικητικού έργου όσο και για τα κίνητρα που οδήγησαν στην υλοποίησή της.

Πρόκειται για τις «κατά παρέκκλιση τοποθετήσεις προϊσταμένων». Ο κ. Καρκατσούλης εξηγεί: «Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι θέλει να δώσει αξία στα στελέχη της διοίκησης, δίνοντάς τους το δικαίωμα υπογραφής συγκεκριμένων πράξεων, αρκεί τα στελέχη αυτά να είναι της δικής της επιλογής κι όχι να έχουν αναδειχθεί μέσα από αξιοκρατικές θεσμικές διαδικασίες. Αυτό κάθε άλλο παρά εμπιστοσύνη στη διοίκηση δείχνει».

Ο ίδιος προσθέτει: «Η απαξία της πάγιας διοικητικής ιεραρχίας με την παράκαμψή της στις επιλογές προϊσταμένων χάριν των ημετέρων εκλεκτών, οδηγεί σε εσωτερική αποσάθρωση το ηθικό και το πνεύμα συλλογικότητας και προσφοράς των δημοσίων υπαλλήλων καριέρας, οι οποίοι έχουν τη θεμιτή φιλοδοξία να επιβραβευθούν με βάση τα προσόντα τους και την αξίας τους και να εξελιχθούν επαγγελματικά εφόσον το αξίζουν. Όμως, η επιλογή των υπουργικών εκλεκτών σε συγκεκριμένες θέσεις ευθύνης μπορεί να υποκρύπτει και την πρόθεση των κυβερνώντων να ελέγξουν κρίσιμες λειτουργίες της διοίκησης, για παράδειγμα, αναθέσεις έργων, συμβάσεις και λοιπά θέματα που χειρίζεται ένας διευθυντής οικονομικού».

Σιωπή από το Μαξίμου

To Reporters United ζήτησε ένα σύντομο σχόλιο από το γραφείο του πρωθυπουργού σχετικά με το αν η ταχύτατη αύξηση των μετακλητών υπαλλήλων πάνω από τα ανώτατα όρια των μετακλητών επί ΣΥΡΙΖΑ ανταποκρίνεται στις προεκλογικές δεσμεύσεις της ΝΔ για ένα αποτελεσματικό και αξιοκρατικό δημόσιο. Ως αυτή τη στιγμή, το γραφείο του πρωθυπουργού δεν είχε απαντήσει.

UPDATE 16.02.2022: Σχεδόν έναν χρόνο μετά το ρεπορτάζ μας για τους μετακλητούς υπαλλήλους, αποφασίσαμε να μελετήσουμε εκ νέου τα στοιχεία της Απογραφής, της ιστοσελίδας του Μητρώου Ανθρώπινου Δυναμικού Ελληνικού Δημοσίου, για να δούμε τι αλλαγές έχουν γίνει στον αριθμό των μετακλητών υπαλλήλων. Όπως προκύπτει από το αναθεωρημένο γράφημα παρακάτω, η κυβέρνηση Μητσοτάκη αύξησε ακόμα περισσότερο τους μετακλητούς, φτάνοντας σε νέο ιστορικό υψηλό τον Δεκέμβριο του 2021, με 3.177 υπαλλήλους. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αριθμό μετακλητών που έχει καταγραφεί ποτέ στην ιστορία της χώρας.