Στις 4 Ιανουαρίου 2021 και σε ώρα απογευματινή, στο κέντρο της Αθήνας μια μεταφορική εταιρεία ξεφορτώνει πράγματα σε μια πολυκατοικία, στα διαμερίσματα της οποίας θα φιλοξενηθούν ασυνόδευτοι ανήλικοι πρόσφυγες.
Ο πρώην δημοσιογράφος και νυν βουλευτής της Νέας Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Μπογδάνος καταφθάνει στην περιοχή, ύστερα από πρόσκληση περίοικων, αποτυπώνει το στιγμιότυπο και το αναρτά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, facebook και twitter.
Πέρα από την ίδια την φωτογραφία, άξια προσοχής είναι και η λεζάντα που τη συνοδεύει: «Τώρα επιχείρηση εγκατάστασης “ασυνόδευτων ανηλίκων” σε πολυκατοικία …..* Η κα Ειδική Γραμματέας, το Υπουργείο και ο Δήμος δεν καταλαβαίνουν ότι το διαρκές ξεφόρτωμα πληθυσμών στο υπερβεβαρημένο κέντρο της Αθήνας διαβρώνει πλέον επικίνδυνα την κοινωνική συνοχή και ειρήνη;».
«Ο ρατσιστικός λόγος, ακόμα και όταν δεν είναι εμπρηστικός, έχει μια εγγενή επικινδυνότητα γιατί υποκινεί το μίσος και τις διακρίσεις. Στοχοποιεί μια ομάδα ανθρώπων, τη διαφοροποιεί, την υποβιβάζει και (εγ)καλεί τους άλλους να τη μεταχειρίζονται διαφορετικά. Το πρόβλημα του κ. Μπογδάνου δεν είναι οι βεβαρημένες γειτονιές, αλλά οι μετανάστες και οι πρόσφυγες ως “βάρος”. Η απάντηση όμως στον ρατσιστικό λόγο δεν είναι το να κάνουμε ότι δεν βλέπουμε τις δυσκολίες ή τις περιπλοκότητες σε διάφορα ζητήματα. Στο ζήτημα της μαζικής μετακίνησης ανθρώπων εν προκειμένω, η απάντηση δεν είναι η άρνηση των προβλημάτων ή των δυσκολιών που αυτή που παράγει στο όνομα μιας δήθεν φιλανθρωπίας. Έτσι χαρίζουμε τους ανθρώπους στην άλλη πλευρά, και όταν εννοώ “άλλη” δεν εννοώ κάποιο άλλο κόμμα, αλλά το χώρο της ακροδεξιάς», λέει στο Reporters United η δικηγόρος Κλειώ Παπαπαντολέων η οποία δραστηριοποιείται στο χώρο του ποινικού δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Για την ανάρτηση του κ. Μπογδάνου έγιναν δύο καταγγελίες στον Συνήγορο του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Ο Συνήγορος απηύθυνε επιστολή στον κ. Μπογδάνο ζητώντας την αφαίρεση της φωτογραφίας
Ο κ. Μπογδάνος έχει υπάρξει ο ίδιος θύμα στοχοποίησης και σωματικής βίας. Συγκεκριμένα, το 2012 δέχτηκε άγρια επίθεση από αγνώστους στα Εξάρχεια, το 2019 αναρτήθηκε χωρίς την έγκρισή του προσωπική του φωτογραφία σε κοινωνικό μέσο, η οποία αποτελεί σύμφωνα με απόφαση δικαστηρίου προσβολή της προσωπικότητάς του, ενώ τον Φεβρουάριο του 2021 εκρηκτικός μηχανισμός εξερράγη έξω από το σπίτι του.
Για την ανάρτηση του κ. Μπογδάνου, σύμφωνα με το ρεπορτάζ του Reporters United, έγιναν από πολίτες δυο αναφορές, μια ανώνυμη και μια επώνυμη, στον Συνήγορο του Πολίτη για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Ο Συνήγορος απηύθυνε επιστολή στον κ. Μπογδάνο ζητώντας του την αφαίρεση της φωτογραφίας.
Σχεδόν δύο μήνες μετά και παρά την παρέμβαση του Συνηγόρου, ο βουλευτής δεν είχε διαγράψει το συγκεκριμένο ποστ από το twitter. Το έκανε όμως όταν επικοινωνήσαμε μαζί του ζητώντας του να τοποθετηθεί για το θέμα, ενώ ύστερα από δική μας επισήμανση διέγραψε και το ομώνυμο ποστ από την πολιτική σελίδα του στο facebook.
Η συγκεκριμένη πολυκατοικία από το 2017 λειτουργούσε ως δομή φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών και είχε μάλιστα βρεθεί στο στόχαστρο της Χρυσής Αυγής. O τότε βουλευτής Β΄Πειραιώς και νυν ευρωβουλευτής Ιωάννης Λαγός, ο οποίος έχει καταδικαστεί για τη συμμετοχή του στην εγκληματική οργάνωση της Χρυσής Αυγής, είχε στείλει εξώδικη διαμαρτυρία στους αρμόδιους υπουργούς Νίκο Τόσκα και Σταύρο Κοντονή, κάνοντας λόγο για «κρυφή δομή φιλοξενίας λαθρομεταναστών» και ζητώντας την αναστολή της λειτουργίας της. Μάλιστα, τοπικό ειδησεογραφικό σάιτ είχε αναφέρει ότι άγνωστοι είχαν βάλει φωτιά στο κτίριο, καίγοντας την πόρτα εισόδου, αλλά και τα ρολόγια της ΔΕΗ. (Δεν αναπαράγουμε το δημοσίευμα διότι περιελάμβανε φωτογραφία από την πολυκατοικία που φιλοξενούσε τους ανήλικους πρόσφυγες και μετανάστες.)
Το Reporters United επικοινώνησε με τον κ. Μπογδάνο, ο οποίος αναφέρει ότι δεν είχε καμία διάθεση για την παραμικρή στοχοποίηση ενώ δε γνώριζε την εμπλοκή της Χρυσή Αυγής: «Είναι κάτι που καταδικάζω με αποτροπιασμό. Ομολογώ, ή μάλλον τονίζω, πως εάν το γνώριζα, θα είχα αποφύγει την ανάρτηση ευθύς εξ αρχής». Ως προς το τουίτ, αναφέρει: «Καμία απολύτως διάθεση για την παραμικρή στοχοποίηση. Τα πρόσωπα οριακά διακρίνονται. Η ανάρτηση, όπως λέει, «αποτέλεσε δημόσια διαμαρτυρία για την απουσία διαβούλευσης και το απροειδοποίητο της εγκατάστασης, που μάλιστα απευθύνθηκε προς την ίδια την κυβέρνηση. Η δε φωτογραφία επελέγη διότι περιείχε το φορτηγό και το ανυψωτικό μηχάνημα, έδειχνε δηλαδή τη διαδικασία της μετακόμισης». Οι πλήρεις απαντήσεις του κ. Μπογδάνου είναι διαθέσιμες εδώ.
Η απρόσμενη σύνδεση της ΜΚΟ με τη Νέα Δημοκρατία
Ο κ. Μπογδάνος όπως μας είπε δε γνώριζε για το περιστατικό στοχοποίησης. Αυτό όμως που πιθανότατα δεν θα μπορούσε να έχει φανταστεί είναι ότι η ΜΚΟ Ευρωπαϊκή Έκφραση, που έχει μισθώσει την πολυκατοικία με σκοπό τη λειτουργία του ξενώνα, συνδέεται με το κόμμα στο οποίο ο ίδιος ανήκει: τη Νέα Δημοκρατία.
Η Ευρωπαϊκή Έκφραση ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1989. Από το 1990 εκδίδει το τριμηνιαίο ομώνυμο περιοδικό και κατά τα τριάντα δύο χρόνια λειτουργίας της έχει εστιάσει κυρίως στη συμμετοχή της σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Τα τελευταία χρόνια παρέχει υπηρεσίες που σχετίζονται με προσφυγικούς πληθυσμούς: αρχικά στο κέντρο φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών στον Ελαιώνα, από όπου αποσύρθηκε, και λειτουργώντας δύο ξενώνες ασυνόδευτων ανηλίκων στο κέντρο της Αθήνας.
Πολλά διαφορετικά τεκμήρια συνδέουν την Ευρωπαϊκή Έκφραση με τον κ. Νίκο Γιαννή, στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες. Σύμφωνα με το προφίλ του στο Linkedin, ο Νίκος Γιαννής υπήρξε Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του Οργανισμού Λιμένος Πειραιώς (2004-2005) καθώς και υποψήφιος βουλευτής Περιφέρειας Αττικής (2007 και 2009). Παράλληλα, αναφέρεται και ως εκδότης του περιοδικού Ευρωπαϊκή Έκφραση από το 1990, ιδρυτής του Ομίλου Ευρωπαϊκή Έκφραση (1989) και μιας άλλης ΜΚΟ, της Επέκεινα Χώρα το 2010, καθώς και μέλος του κεντρικού οργάνου της Ένωσης Ευρωπαίων Φεντεραλιστών (από το 2016). Μάλιστα, στις Ευρωεκλογές του 2019 ήταν υποψήφιος με τη Νέα Δημοκρατία, ενώ υπήρξε μέλος και της ΔΑΠ.
Απευθυνθήκαμε στην Ευρωπαϊκή Έκφραση και ζητήσαμε περισσότερες πληροφορίες για τη σχέση της οργάνωσης με τον κ. Γιαννή. Σε απάντησή της προς το Reporters United, η διαχειρίστρια της οργάνωσης κ. Κατερίνα Ανδρωνά μας είπε πως ο κ. Γιαννής είναι ένας εκ των ιδρυτών και «είχε την ευθύνη ως Διαχειριστής μέχρι το 2001, ενώ από το 2007 δεν είναι μέλος του νομικού προσώπου».
Ζητήσαμε από την οργάνωση το καταστατικό, αλλά και πληροφορίες για τα μέλη του Δ.Σ. ωστόσο μας έστειλαν μόνο μια τροποποίηση του καταστατικού, όπου αναφέρεται η αποχώρηση του κ. Θέμη (Θεμιστοκλή) Κοσσίδα, Ελεγκτή της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, από τη θέση του εταίρου τον Σεπτέμβριο 2020.
Εδώ όμως προκύπτει ένα ζήτημα που παρουσιάζει ενδιαφέρον. Κι αυτό γιατί στην ιστοσελίδα της οργάνωσης, ο κ. Γιαννής εμφανίζεται ανά περιόδους, άλλοτε ως αναπληρωτής γενικός γραμματέας (2017-2019), άλλοτε ως τακτικό μέλος (2012-2014), και άλλοτε ως πρόεδρος (2010-2012). Επίσης, στη σελίδα του περιοδικού -που εξέδιδε μέχρι το 2016 η Ευρωπαϊκή Έκφραση- στο facebook, αναφέρεται το 2015 ως πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Έκφρασης.
Στην αρχική μας επικοινωνία μαζί του, ο κ. Γιαννής διέψευσε κάθε σχέση με την Ευρωπαϊκή Έκφραση. Όταν όμως επικοινωνήσαμε μαζί του για δεύτερη φορά θέτοντας του τα ευρήματα της έρευνάς μας που τον συνδέουν με την οργάνωση, άλλαξε στάση.
Στη δεύτερη επικοινωνία μας ο κ. Γιαννής παραδέχτηκε ότι ο χώρος που στεγάζεται η ΜΚΟ Ευρωπαϊκή Έκφραση ανήκει στον ίδιο, χωρίς να λαμβάνει ενοίκιο
Ο κ. Γιαννής μας είπε ότι οι ρόλοι αυτοί αφορούν το Σωματείο «Όμιλος Ευρωπαϊκή Έκφραση», το οποίο δημιούργησε τη ΜΚΟ «Ευρωπαϊκή Κοινωνία Πολιτική Έκφραση Θεσμοί – ΕΚΠΕΘΕ (Ευρωπαϊκή Έκφραση)». Το Σωματείο, σύμφωνα με τα λεγόμενά του, «δεν είναι ενεργό, δεν έχει κάποιο διαχειριστικό ρόλο, ωστόσο παρεμβαίνει δίνοντας τον πολιτικό προσανατολισμό της οργάνωσης και διασφαλίζοντας τη χρηστή διοίκησή της».
Μια ακόμα σημαντική λεπτομέρεια είναι ότι τα στοιχεία επικοινωνίας (τηλέφωνο και διεύθυνση) της Ευρωπαϊκής Έκφρασης, της Επέκεινα Χώρα, αλλά και της πολιτικής σελίδας ως υποψήφιου ευρωβουλευτή με τη Ν.Δ. στο facebook του κ. Γιαννή είναι ακριβώς τα ίδια.
Άνθρωποι με γνώση των όσων συμβαίνουν στην οργάνωση ανέφεραν στο R•U ότι ο κ. Γιαννής θεωρείται το πρόσωπο που «λύνει και δένει» στην Ευρωπαϊκή Έκφραση παρά τη διαμονή του στο εξωτερικό.
Στη δεύτερη επικοινωνία μας μαζί του, ο κ. Γιαννής παραδέχτηκε ότι ο χώρος που στεγάζεται η ΜΚΟ Ευρωπαϊκή Έκφραση, από την ίδρυσή της μέχρι και σήμερα, ανήκει στον ίδιο, χωρίς να λαμβάνει κάποιο ενοίκιο. Μάλιστα εντός της οργάνωσης λειτουργεί δικός του ξεχωριστός χώρος: «Έχω κρατήσει έναν χώρο από τους τρεις για τον εαυτό μου, αν και δεν τον χρησιμοποιώ σχεδόν ποτέ, αλλά διατηρώ ορισμένα πράγματα γραφείου μου και ένα μέρος της βιβλιοθήκης μου».
Όσον αφορά την ΜΚΟ Επέκεινα Χώρα, η οποία στεγάζεται στο υπό ανακαίνιση πατρικό σπίτι του στο χωριό Βίτσα (Ζαγόρι), ο κ. Γιαννής αναφέρει ότι όταν «η Ε.Χ. απέκτησε νομική προσωπικότητα και μεγαλύτερη δράση, έπρεπε κυρίως για πρακτικούς λόγους να δηλώσουμε μια ταχυδρομική διεύθυνση στην Αθήνα» και έτσι δήλωσαν τη διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Έκφρασης. Τη σελίδα του στο facebook ως υποψήφιου ευρωβουλευτή, λέει ότι δεν είχε χρόνο να την κατεβάσει, πράγμα που έκανε αμέσως μετά την επικοινωνία μας.
Ο κ. Γιαννής αρνήθηκε οποιαδήποτε τωρινή εμπλοκή του στη διαχείριση της Ευρωπαϊκής Έκφρασης. «Την Ευρωπαϊκή Έκφραση τη στηρίζω με τη συνδρομή μου κάθε χρόνο και καμιά φορά τη γνώμη μου, όταν με ρωτούν κάτι, ή όταν βρίσκω κάτι ενδιαφέρον και τους το στέλνω», αναφέρει στο R•U.
«Πάρτι» και «επιχορηγήσεις σκάνδαλο»
Η οργάνωση έχει τουλάχιστον δύο φορές εμπλακεί σε υποθέσεις αμφιλεγόμενων κρατικών και ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων.
Την πρώτη φορά το 2011, ο ΣΚΑΪ μιλούσε για «πάρτι» αναφερόμενος μεταξύ άλλων σε χρηματοδότηση της «Ευρωπαϊκής Έκφρασης Ανατολική Αττική» με 150.000 ευρώ στην περίοδο 2007-2009.
Τη δεύτερη φορά το 2014, δημοσίευμα της εφημερίδας Παραπολιτικά ενέπλεξε την οργάνωση σε «επιχορηγήσεις σκάνδαλο» ύψους συνολικά 500.000 ευρώ μέσα από τέσσερις διαφορετικές εγγραφές.
Όσο για τον ξενώνα ασυνόδευτων στην Κυψέλη, το 2019 εγκρίθηκε επιδότηση προς την Ευρωπαϊκή Έκφραση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης με 1,8 εκατομμύρια ευρώ.
Ρωτήσαμε τον κ. Γιαννή αν είναι συμβατό μια οργάνωση που συνδέεται με ένα στέλεχος της Κομισιόν να χρηματοδοτείται από προγράμματα της Κομισιόν. Δεν αποτελεί αυτό σύγκρουση συμφέροντος; Ο κ. Γιαννής λέει στο R•U ότι η οργάνωση «δεν έλαβε δημόσιες χρηματοδοτήσεις μέχρι σχεδόν την αποχώρηση μου (2007). Για λόγους αρχής (πιστεύω στην καταρχήν μη δημόσια χρηματοδότηση των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών). Φυσικά, ανεξαρτήτως του τι κάνω προσωπικά, είναι συζητήσιμη και αναγκαία σε ορισμένες περιπτώσεις η δημόσια χρηματοδότηση, απλώς σε ότι με αφορά έβαζα πάντα στο θέμα αυτό ψηλά τον πήχη».
Το 2019 εργαζόμενοι της Ευρωπαϊκής Έκφρασης κατήγγειλαν στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας τη μη καταβολή δύο μηνών δεδουλευμένων τους
Σε τηλεφωνική μας συνομιλία ο κ. Γιαννής μας είπε ότι δεν είχε λάβει καμία ενημέρωση όσον αφορά τις δημόσιες επιχορηγήσεις μετά το τέλος της θητείας του (το 2007). Ενώ όσον αφορά το θέμα της συμμετοχής του στην Ευρωπαϊκή Έκφραση, αλλά και σε άλλες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, αναφέρθηκε στο κατοχυρωμένο από το Σύνταγμα (άρθρο 12) δικαίωμα των δημοσίων υπαλλήλων να είναι μέλη συλλόγων.
Και όμως το 2008 ο κ. Γιαννής εμφανίζεται να είναι ομιλητής και συντονιστής σε «ενέργεια» της Ευρωπαϊκής Έκφρασης με τίτλο «∆ιαγωνισμός Νέων Ποιητών με θέμα τους μετανάστες και τους πρόσφυγες», επιχορηγούμενη από το υπουργείο Απασχόλησης και την Ε.Ε. – πρόκειται προφανώς για την υπόθεση που λίγα χρόνια αργότερα, όπως είδαμε πιο πάνω, ο ΣΚΑΙ θα χαρακτηρίσει «πάρτι».
Ρωτήσαμε τον κ. Γιαννή για το συνολικό ύψος των εθνικών και ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων που έχει λάβει ως σήμερα η Ευρωπαϊκή Έκφραση αλλά δεν λάβαμε απάντηση.
Το 2019 εργαζόμενοι της Ευρωπαϊκής Έκφρασης κατήγγειλαν στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) τη μη καταβολή δύο μηνών δεδουλευμένων τους το 2019. Ο κ. Γιαννής μας είπε ότι επίσης δεν έλαβε καμία ενημέρωση για το θέμα: «Δεν το ξέρω γιατί δεν ασχολούμαι. Πραγματικά είμαι αλλού».
Αλλά η μη καταβολή δεδουλευμένων αποτελεί ζήτημα και σήμερα, καθώς πληροφορίες του Reporters United αναφέρουν πως οι εργαζόμενοι στους δύο ξενώνες δεν έχουν πληρωθεί τους τελευταίους τρεις μήνες, με τις καθυστερήσεις να ξεκινούν ήδη από τους τελευταίους μήνες του 2020.
Ζητώντας να μάθουμε που οφείλεται η καθυστέρηση, δεδομένου ότι το έργο προβλεπόταν να τρέξει έως και τις 30 Μαρτίου 2021, από την οργάνωση μας αποκρίθηκαν: «Για το έτος 2021 υφίσταται εκκρεμότητα, όπως και σε όλους τους φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα προστασίας ασυνόδευτων ανηλίκων, χωρίς καμία δική μας υπαιτιότητα λόγω καθυστερήσεων του αρμόδιου υπουργείου».
Μας απέστειλαν επίσης κοινή επιστολή των φορέων που διατηρούν ξενώνες φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων προς το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, ζητώντας να επιλυθούν τα προβλήματα που προέκυψαν με τις καθυστερήσεις στις πληρωμές.
Όσον όμως αφορά την ανάρτηση του κ. Μπογδάνου ο κ. Γιαννής ενημερώθηκε από τους διαχειριστές της οργάνωσης, όπως είπε μετά την ενασχόληση του Reporters United με το ρεπορτάζ: «Δεν έχω να πω κάτι το οποίο είναι θετικό. Γνωστά είναι αυτά. Ένα μέρος της Νέας Δημοκρατίας, της Δεξιάς και των συντηρητικών κομμάτων παντού στον κόσμο έχουν αναγνωρίσει τη μεταναστευτική ατζέντα σε κύριο πολιτικό διακύβευμα. Εγώ είμαι από την άλλη πλευρά». Δεν παρέλειψε να μας αναφέρει ότι έχει δεχθεί κριτική και έχει απομονωθεί από τη δεξιά πτέρυγα της ΝΔ, -τη δεκαετία του ‘80 τον διέγραψαν από την ΔΑΠ ως «αριστερό»-, ενώ επί Σαμαρά η σχέση του με το κόμμα «αποδυναμώθηκε για καθαρά ιδεολογικούς λόγους», όπως λέει χαρακτηριστικά.
