Η στιγμή που όλος σχεδόν ο πλανήτης είδε τον Κρίστιαν Έρικσεν να σωριάζεται στο έδαφος, στον αγώνα της Δανίας με τη Φινλανδία, έκανε τους θεατές να παγώσουν. Ακόμη και η UEFA, η οποία κατηγορείται ότι με την υπερφόρτωση του προγράμματος των αγώνων θέτει την υγεία και την ασφάλεια των ποδοσφαιριστών σε κίνδυνο, επανεκκίνησε το παιχνίδι το ίδιο βράδυ του συμβάντος μόνον όταν ήταν σίγουρο πως η ζωή του Έρικσεν δεν κινδύνευε πλέον.

Οι θάνατοι ποδοσφαιριστών και προπονητών κατά τη διάρκεια αγώνων είναι πολλοί. Κάθε ένας από τους θανάτους αυτούς έχουν προσθέσει ένα ακόμη λιθαράκι στους αυστηρούς κανόνες που διέπουν τις διεξαγωγές αγώνων σε μεγάλες διοργανώσεις, εγχώριες και μη. Αυτοί οι κανόνες και αυτές οι βελτιώσεις κράτησαν τον Έρικσεν ζωντανό. Η UEFA και η FIFA έχουν γίνει πολύ αυστηρές στις προϋποθέσεις που χρειάζονται για να διεξαχθεί πλέον ένας αγώνας διοργάνωσης τους: Παρουσία ιατρικού team για κάθε ομάδα, απινιδωτές και εξοπλισμένο ασθενοφόρο έτοιμο εντός γηπέδου.

Ο γιατρός της εθνικής Δανίας Μόρτεν Μπόεσεν, μιλώντας μετά την κατάρρευση του Έρικσεν, δήλωσε πως ο ποδοσφαιριστής ουσιαστικά «είχε φύγει από τη ζωή και επανήλθε» και πως αυτό που του έσωσε τη ζωή ήταν η έγκαιρη χρήση του απινιδωτή.

Στην Ελλάδα, κατά τους κανονισμούς της Superleague, οι ομάδες που συμμετέχουν σε αυτή οφείλουν να διαθέτουν πλήρως εξοπλισμένο ιατρείο εντός γηπέδου αλλά και ασθενοφόρο – ιδιωτικό ή του ΕΚΑΒ. Επίσης, η Superleague ορίζει η ίδια γιατρό σε κάθε αγώνα του πρωταθλήματος, ανεξάρτητα από τους γιατρούς των ομάδων. Αλλά ως συνήθως, όσο πιο χαμηλά πάει κανείς στις κατηγορίες, τα στάνταρ ασφαλείας για τη διεξαγωγή αγώνα ποικίλουν και ερμηνεύονται διαφορετικά κατά τον καθένα, ενώ τα περιστατικά θανάτων ποδοσφαιριστών εντός αγωνιστικού χώρου είναι αρκετά τα τελευταία χρόνια. Κανόνες και κανονισμοί δύο ταχυτήτων.

Θάνατοι, σοβαροί τραυματισμοί και ποδοσφαιριστές ενός κατώτερου θεού

• Το 2016, ο ποδοσφαιριστής Σωτήρης Νικολακόπουλος, κατέρρευσε στο γήπεδο και άφησε την τελευταία του πνοή σε αυτό. Μετά το θάνατό του, διοργανώθηκε τουρνουά ποδοσφαίρου στη μνήμη του, με τα έσοδα των εισιτηρίων να διατίθενται για την αγορά απινιδωτή, ο οποίος ενδεχομένως να έσωζε τη ζωή του ποδοσφαιριστή αν υπήρχε διαθέσιμος την ώρα του συμβάντος.

• Το 2016, στο Ανεξάρτητο Πρωτάθλημα του Δήμου Περιστερίου, ο ποδοσφαιριστής του Άρη Ανθούπολης Χαράλαμπος Καμπουρίδης, έχασε τη ζωή του στο γήπεδο.

• Το 2016, ο ποδοσφαιριστής Δημήτρης Ζαχείλας, κατά τη διάρκεια προπόνησης, υπέστη καρδιακή ανακοπή και κατέρρευσε στο γήπεδο Μητσιμπόνας στη Λάρισα. Εκείνο που σημειώθηκε χαρακτηριστικά – κατά το ρεπορτάζ – είναι το γεγονός ότι στις συγκεκριμένες αθλητικές εγκαταστάσεις γυμνάζονταν περίπου 200 άτομα, χωρίς να υπάρχει ούτε ένας γιατρός.

• Το 2019, κατά τη διάρκεια του αγώνα του ΕΠΣ Μαγνησίας, ο ποδοσφαιριστής Χρήστος Πετρίδης, κατέρρευσε μέσα στο γήπεδο. Παρά τις πρώτες βοήθειες που του δόθηκαν από τον γιατρό του αγώνα και έναν διασώστη του ΕΚΑΒ, ο ποδοσφαιριστής κατέληξε αργότερα στο νοσοκομείο.

• Τον Απρίλιο του 2021, ο ποδοσφαιριστής Γιώργος Γερεντές συγκρούστηκε με παίκτη της αντίπαλης ομάδας. Η φύση του τραυματισμού ήταν τέτοια που χρειάστηκε η μεταφορά του παίκτη στο νοσοκομείο. Το ασθενοφόρο που κλήθηκε έφτασε με καθυστέρηση 45 λεπτών.

Ο Γερεντές, μερικούς μήνες μετά, λέει στο Reporters United πως «η ΕΠΟ δεν λαμβάνει σοβαρά την υγεία των ποδοσφαιριστών στα ερασιτεχνικά και τα τοπικά πρωταθλήματα. Είναι αναγκαίο να υπάρχει όχι μόνο γιατρός στο γήπεδο αλλά και ιατρικό επιτελείο. Εγώ ήμουν τυχερός γιατί έπεσαν πάνω μου 4-5 άτομα, αν υπήρχε μόνο ένας γιατρός μπορεί τα πράγματα να ήταν διαφορετικά. Το ασθενοφόρο άργησε μία ώρα να φτάσει. Έκανα παράκληση στην ΕΠΟ να υπάρχει ασθενοφόρο σε κάθε γήπεδο ή έστω σε κοντινή απόσταση. Αλλά κανείς δεν απάντησε στις εκκλήσεις μου. Είχα μιλήσει τότε σε πολλά αθλητικά Μέσα, δεν μπορεί να μη το είδε κανείς από την ΕΠΟ. Απλά αδιαφόρησαν».

Σεμινάρια τριών ωρών, ψυκτικό σπρέι και «κάνουμε το σταυρό μας πριν παίξουμε»

Ο νεοεκλεγμένος πρόεδρος της Ελληνικής Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας Θοδωρής Ζαγοράκης, μετά το συμβάν με τον Έρικσεν, έσπευσε να στείλει τη στήριξη του στο Δανό ποδοσφαιριστή κάνοντας λόγο για «μια ανθρώπινη ασπίδα ήθους και αφοσίωσης που ύψωσαν οι συμπαίκτες του» αλλά και για την «τεράστια μάχη γιατρών και διασωστών».

«…Οι περισσότερες ομάδες έχουν απλά ένα βαλιτσάκι πρώτων βοηθειών με μπεταντίν, οινόπνευμα, γάζες, ψυκτικό σπρέι, τίποτα περισσότερο. Κάνουμε το σταυρό μας πριν μπούμε να παίξουμε»

Γιώργος Γερεντές, ποδοσφαιριστής

Φυσικά, η εγχώρια πραγματικότητα απέχει πολύ από την ηρωική στιγμή που περιγράφει ο πρόεδρος της ΕΠΟ. Το άρθρο 16 του Κανονισμού Αγώνων Ποδοσφαίρου Επαγγελματικών και Ερασιτεχνικών Πρωταθλημάτων της ΕΠΟ αναφέρει ρητά πως από τη Superleague (την πρώτη επαγγελματική κατηγορία) μέχρι και τη Football League (την τρίτη επαγγελματική κατηγορία) είναι υποχρεωτική η παρουσία γιατρού κατά τη διάρκεια του αγώνα. Όμως στα τοπικά πρωταθλήματα η κατάσταση αλλάζει επικίνδυνα.

«Δεν υπάρχουν γιατροί σε κάθε γήπεδο» σχολιάζει ο Γερεντές. «Έχει τύχει σε αρκετά παιχνίδια Γ’ Εθνικής που έχω παίξει φέτος, τόσο εντός όσο και εκτός έδρας, να υπάρχουν άτομα που μπαίνουν μέσα μόνο με ψυκτικό και νερό μόνο για να αντιμετωπίσουν έναν τραυματισμό. Δεν είχαν παραπάνω γνώσεις, δεν υπήρχε καμία οργάνωση. Οι περισσότερες ομάδες έχουν απλά ένα βαλιτσάκι πρώτων βοηθειών με μπεταντίν, οινόπνευμα, γάζες, ψυκτικό σπρέι, τίποτα περισσότερο. Κάνουμε το σταυρό μας πριν μπούμε να παίξουμε».

Ο Νίκος Μάλλιαρης, πρώην γενικός γραμματέας του Πανελληνίου Συνδέσμου Αμειβομένων Ποδοσφαιριστών (ΠΣΑΠ), λέει στο Reporters United: «Ποιος θα πληρώσει να αγοραστούν όλα όσα χρειάζονται; Ένα ασθενοφόρο κοστίζει 1500 ευρώ για να είναι στο γήπεδο την ώρα του αγώνα. Ο απινιδωτής κοστίζει 2000 ευρώ για να υπάρχει στα αποδυτήρια. Ο γιατρός του αγώνα χρειάζεται αμοιβή. Ποιος θα τα δώσει αυτά τα χρήματα; Κανείς δεν ελέγχει αν τηρούνται οι προδιαγραφές, οι περισσότεροι πατάνε σε αυτό και δεν τηρούν τίποτα. Ο κανονισμός είναι ένα χαρτί, ποιος ελέγχει την τήρηση του; Ο διαιτητής φοβάται να ελέγξει. Όταν έχουν στήσει δέκα μπράβους έξω από τα αποδυτήρια του, και τον απειλούν πως θα πεθάνει αν δημιουργήσει πρόβλημα, ο διαιτητής τι θα κάνει; Θα πει πως δεν ξεκινάει τον αγώνα επειδή δεν υπάρχει γιατρός;»

Βάσει του παραπάνω κανονισμού, αν δεν υπάρχει γιατρός, νοσηλευτής ή διασώστης, καθήκοντα γιατρού αγώνα μπορεί να ασκήσει όποιος έχει πιστοποίηση. Ο πρώην διαιτητής Α’ κατηγορίας, παρατηρητής και εκπαιδευτής Ηλίας Χατζής, σε επιστολή του προς τον Θοδωρή Ζαγοράκη, κάνει λόγο για «δήθεν γιατρούς σε ερασιτεχνικά πρωταθλήματα» που απέκτησαν την ιδιότητα «με σεμινάρια 2-3 ωρών». Ο κανονισμός μπορεί να αναφέρει την παρουσία γιατρού, αλλά αυτό είναι ευθύνη των ομάδων και όχι της ΕΠΟ, η οποία πετάει το μπαλάκι και είναι νομικά καλυμμένη. Παράλληλα όμως αποποιείται τις ευθύνες της.

Τα τελευταία χρόνια, ο ΠΣΑΠ επιβιώνει από τη συνδρομή που τους δίνει η FIFPRO. Δεν μπορούν να πάνε κόντρα στο κατεστημένο. Δε τους ενδιαφέρει να κάνουν καλύτερο το ελληνικό ποδόσφαιρο, τους ενδιαφέρει μόνο να παίρνουν τα συμβόλαια, ή να βγάλουν καμιά ανακοίνωση

Νίκος Μάλλιαρης, πρώην ΓΓ ΠΣΑΠ

«Μόλις πέθανε ο ποδοσφαιριστής μας, ο δήμος προσπάθησε να μπαλώσει κάποιες τρύπες» σημειώνει ο Ηλίας Παπαδόπουλος, μέλος της ομάδας Μαρίνος Αντύπας, η οποία θρήνησε τον ποδοσφαιριστή Δημήτρη Ζαχείλα το 2016. «Τοποθέτησαν σε αρκετά σημεία της Λάρισας – σε αθλητικά και μη – αυτόματους απινιδωτές. Αλλά για να δουλέψουν, χρειάζονται ανθρώπους που ξέρουν να τους χρησιμοποιήσουν. Γι’ αυτό το λόγο γίνονται κάποια σεμινάρια, όπου εκπρόσωποι των ομάδων εκπαιδεύονται. Αυτό όμως δε φτάνει. Το μόνο που μπορεί να σώσει την παρτίδα είναι να υπάρχει γιατρός ή νοσηλευτής για να το χρησιμοποιήσει».

Σιωπή, συγκάλυψη, και κοντή μνήμη

Τα περισσότερα περιστατικά σοβαρών τραυματισμών ή θανάτων στις μικρές κατηγορίες του ελληνικού ποδοσφαίρου συνήθως δε μαθαίνονται. Και όταν μαθαίνονται, τόσο η ΕΠΟ όσο και ο ΠΣΑΠ απλώς δημοσιεύουν μια συλλυπητήρια ανακοίνωση. Για αλλαγές; Ούτε λόγος.

«Ο ΠΣΑΠ έχει θεσμικό ρόλο. Το αν νοιάζονται πραγματικά για το καλό των ποδοσφαιριστών, μπορεί να το κρίνει ο καθένας. Τα τελευταία χρόνια, ο ΠΣΑΠ επιβιώνει από τη συνδρομή που τους δίνει η FIFPRO. Δεν μπορούν να πάνε κόντρα στο κατεστημένο. Δε τους ενδιαφέρει να κάνουν καλύτερο το ελληνικό ποδόσφαιρο, τους ενδιαφέρει μόνο να παίρνουν τα συμβόλαια, ή να βγάλουν καμιά ανακοίνωση» συμπληρώνει ο Νίκος Μάλλιαρης.

«Δεν είναι οικονομικό το θέμα, είναι ηθικό. Πρέπει να πεθάνει κόσμος για να καταλάβουν πως χρειάζεται να αλλάξουν τα πράγματα;»

Ηλίας Παπαδόπουλος, μέλος της ομάδας Μαρίνος Αντύπας

Παρά το γεγονός πως στις μικρές κατηγορίες του ελληνικού ποδοσφαίρου συμβαίνουν συχνά περιστατικά τύπου Έρικσεν, πολλά εκ των οποίων με μη ευτυχή κατάληξη, οι ποδοσφαιριστές που παίζουν σε αυτές έχουν χάσει την πίστη τους για καλύτερες μέρες.

«Δεν περιμένω να αλλάξει κάτι με τον Ζαγοράκη. Αν ήταν να γίνουν αλλαγές, θα είχαν ξεκινήσει ήδη. Εγώ δεν έχω δει τίποτα. Μακάρι να αλλάξουν τα πράγματα. Εγώ μπορεί να ήμουν “τυχερός”, μπορεί κάποιος άλλος να μην είναι. Εδώ, δεν υπάρχουν καν φορεία στα γήπεδα, θα υπάρχουν ασθενοφόρα ή απινιδωτές; Θα έπρεπε η ΕΠΟ να πληρώνει για όλα αυτά» λέει ο Γιώργος Γερεντές.

«Δεν είναι οικονομικό το θέμα, είναι ηθικό» συμπληρώνει ο Ηλίας Παπαδόπουλος. «Πρέπει να πεθάνει κόσμος για να καταλάβουν πως χρειάζεται να αλλάξουν τα πράγματα; Είναι ανελέητο αυτό. Αυτό χρειάζεται για να πάρουν τα μέτρα που πρέπει; Δε γίνεται να τα προλαμβάνουμε;»

Το Reporters United επικοινώνησε τόσο με την ΕΠΟ όσο και με τον ΠΣΑΠ σχετικά με το θέμα, ωστόσο δε λάβαμε καμία απάντηση. Σιωπή ξανά. Το ενδιαφέρον είναι στραμμένο στα νέα τηλεοπτικά συμβόλαια και στην αναδιάρθρωση των κατηγοριών. 

«Κανένα μέσο ενημέρωσης δεν ασχολείται σοβαρά με αυτά τα θέματα. Από τα 7-8 περιστατικά αν πέθανε ένας, τους υπόλοιπους που δεν πέθαναν τους αντιμετωπίζουν λες και δεν έπαθαν τίποτα. Ο δικός μου τραυματισμός ήταν απλά ένα θέμα που κράτησε λίγες μέρες, κι επειδή δεν ήταν κάτι σοβαρότερο, κανείς δεν ασχολήθηκε περαιτέρω» αναφέρει ο Γιώργος Γερεντές.

Για το περιστατικό του Έρικσεν όλοι έσπευσαν να τοποθετηθούν. Έλληνες παράγοντες, σύλλογοι, ποδοσφαιριστές, η ΕΠΟ και ο ΠΣΑΠ. Όταν τα φώτα της δημοσιότητας ήταν εκεί, κανείς δεν έχασε την ευκαιρία. Όσο για τα εγχώρια περιστατικά; Μία τυπική ανακοίνωση. Τα ερωτήματα όμως παραμένουν τα ίδια; Πόσο κοστίζει η ζωή ενός ποδοσφαιριστή; Και πόσο θάνατοι θα είναι αρκετοί για να αλλάξει κάτι;