Μέλη του Παρατηρητηρίου Δίκης Λιγνάδη, που συμμετείχαν στην καταγραφή όλων των τεκταινομένων της δίκης από την πρώτη μέχρι την τελευταία μέρα

Στις 18:22 το απόγευμα της 13ης Ιουλίου 2022 ολοκληρώθηκε η δίκη του Δημήτρη Λιγνάδη, στην Αίθουσα 3 του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Αθηνών. 

Ύστερα από μια δικαστική διαδικασία πέντε μηνών και 31 δικασίμων, ο τέως καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου κρίθηκε ένοχος για δύο βιασμούς σε βάρος ανήλικων αγοριών από τους τέσσερις για τους οποίους κατηγορούνταν συνολικά.

Το δικαστήριο επέβαλε στον Δημήτρη Λιγνάδη ποινή κάθειρξης 12 ετών για τον βιασμό δύο ανήλικων αγοριών χωρίς να του αναγνωρίσει κανένα ελαφρυντικό – ούτε αυτό του σύννομου βίου αλλά ούτε και της καλής συμπεριφοράς μετά το αδίκημα. Παρόλα αυτά, αποφάσισε να δώσει ανασταλτικό χαρακτήρα στην έφεσή του και να τον αφήσει ελεύθερο μέχρι να εκδικαστεί η υπόθεσή του σε δεύτερο βαθμό στο Εφετείο Αθηνών.

Οι διαφωνίες του δικαστηρίου 

Οι τέσσερις μηνύσεις που είχαν κατατεθεί εις βάρος του Δημήτρη Λιγνάδη, μέσω των συνηγόρων υποστήριξης κατηγορίας Γιάννη Βλάχου, Μαρίας Κουρτέση και Γιώργου Μαρίνη, αφορούσαν τέσσερις περιπτώσεις βιασμών σε βάρος τριών ανήλικων αγοριών (Α., Σ., και ΠΦ) και ενός ενήλικα άντρα (ΔΜ). 

[Οι μηνυτές παρουσιάζονται με τα αρχικά τους καθόλη την κάλυψη της δίκης, ύστερα από σχετική απόφαση του Παρατηρητηρίου για τη Δίκη Λιγνάδη, για λόγους προστασίας των προσωπικών τους δεδομένων. Μέλη του Παρατηρητηρίου αποτελούν οι δημοσιογράφοι Μαρία Λούκα, Μαρινίκη Αλεβιζοπούλου, Κωνσταντίνα Μαλτεπιώτη, Μύριαμ Πατρού, Σταύρος Μαλιχούδης]

Εκτός από την υπόθεση βιασμού του ΔΜ, οι αποφάσεις του δικαστηρίου δεν ήταν ομόφωνες. Συγκεκριμένα, ο Δημήτρης Λιγνάδης κρίθηκε:

• Ένοχος κατά πλειοψηφία 4-3 για τον βιασμό του μηνυτή Σ., ο οποίος όταν τελέστηκε το αδίκημα ήταν ανήλικος. Κατά της απόφασης μειοψήφησαν ένας ένορκος, μία από τις συνέδρους και η Πρόεδρος, που υποστήριξαν την αθώωση του κατηγορουμένου λόγω αμφιβολιών.

• Ένοχος κατά πλειοψηφία 5-2 για τον βιασμό του μηνυτή ΠΦ, ο οποίος όταν τελέστηκε το αδίκημα ήταν ανήλικος. Κατά της απόφασης μειοψήφισαν μία από τις συνέδρους και η Πρόεδρος.

• Αθώος λόγω αμφιβολιών κατά πλειοψηφία 5-2 για την πράξη σε βάρος του μηνυτή Α., με μειοψηφία δύο ενόρκων που υποστήριξαν ότι έπρεπε να κριθεί ένοχος.

• Αθώος ομόφωνα λόγω αμφιβολιών για την πράξη εις βάρος του ΔΜ, του μόνου εκ των μηνυτών που δεν έδωσε το παρών στη δικαστική διαδικασία.

Η εύνοια της προέδρου

Η πρόεδρος του Μικτού Ορκωτού Δικαστηρίου Παναγιώτα Γιούπη έδειξε πρωτοφανή υποστήριξη στον Δημήτρη Λιγνάδη κρίνοντάς τον αθώο για όλες τις πράξεις, παρά την εισαγγελική πρόταση για την ενοχή του κατηγορουμένου για τον βιασμό κατά συρροή των τριών ανήλικων αγοριών.

Ακόμα και στο ζήτημα των ελαφρυντικών που απέρριψε ο εισαγγελέας Κωνσταντίνος Κούντριας, η πρόεδρος – μαζί με έναν ακόμη ένορκο που τελικά αποτέλεσαν τη μειοψηφία – τάχθηκε υπέρ της αναγνώρισης του ελαφρυντικού της καλής συμπεριφοράς μετά το αδίκημα. 

Αναφορικά με την ποινή κάθειρξης, η πρόεδρος ψήφισε να καταδικαστεί ο Δημήτρης Λιγνάδης σε συνολικά 11 χρόνια, συγκεκριμένα 5 για την υπόθεση βιασμού του Σ. και 6 για την υπόθεση του ΠΦ, ενώ ο εισαγγελέας πρότεινε 12 χρόνια για κάθε πράξη. 

Τελικά το δικαστήριο καταδίκασε τον Δημήτρη Λιγνάδη σε 12 χρόνια κάθειρξης, συγχωνεύοντας τις ποινές για τις δύο πράξεις. Από τον χρόνο της ποινής θα αφαιρεθούν οι 17 μήνες κράτησης από τη σύλληψή του. Συγκεκριμένα, για τον βιασμό του Σ. επέβαλε ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης 5 ετών κατά πλειοψηφία 4-3, με δύο ενόρκους και μία σύνεδρο να υποστηρίζουν ποινή 7 ετών, και για τον βιασμό του ΠΦ ποινή πρόσκαιρης κάθειρξης 10 ετών κατά πλειοψηφία 5-2, με έναν από τους ενόρκους, τη συνέδρο και την Πρόεδρο να ψηφίζουν ποινή κάθειρξης 6 ετών.

Το τελικό ζήτημα της δίκης αφορούσε την αναστέλλουσα δύναμη της έφεσης. Με πλειοψηφία – συμπεριλαμβανομένης της ψήφου της προέδρου – αναγνωρίστηκε η ανασταλτική δύναμη της έφεσης, με τους περιοριστικούς όρους της απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα, της εμφάνισης κάθε 1η, 6η, και 20η του μηνός σε αστυνομικό τμήμα του τόπου κατοικίας του και καταβολής εγγύησης 30.000 ευρώ μέχρι τις 28 Ιουλίου.

«Και έξω βιαστής θα είναι»

Η αορίστου χρόνου αποφυλάκιση με όρους του Δημήτρη Λιγνάδη, ο οποίος είχε μόλις καταδικαστεί για τον βιασμό δύο ανήλικων αγοριών που παρευρίσκονταν στη δικαστική αίθουσα, προκάλεσε την έντονη αντίδραση του ακροατηρίου και του κοινού έξω απ’ αυτήν. 

Όταν στις 16:45 ανακοινώθηκε η ανασταλτική δύναμη της έφεσης του Λιγνάδη, το κοινό ξέσπασε σε διαμαρτυρίες φωνάζοντας «ντροπή σας», «είστε ξεφτίλες», «και έξω βιαστής θα είναι».

Οι φωνές από το πλήθος έξω από την αίθουσα έφτασαν σε τέτοια ένταση που η πρώην υφυπουργός Παιδείας Ελένη Κούρκουλα και ο καναλάρχης Διονύσης Παναγιωτάκης, στενοί φίλοι του Λιγνάδη και μάρτυρες υπεράσπισης, βγήκαν από την αίθουσα με συνοδεία αστυνομικών. Ο κατηγορούμενος Δημήτρης Λιγνάδης απομακρύνθηκε από την εσωτερική πόρτα.

Η απόφαση ήρθε και πάλι σε αντίθεση με την πρόταση του εισαγγελέα, κατά τον οποίο ο κατηγορούμενος «είναι ύποπτος τέλεσης νέων παρόμοιων αδικημάτων γενετήσιας ελευθερίας και δεν φαίνεται να αναγνωρίζει τις πράξεις για τις οποίες κρίθηκε ένοχος από το δικαστήριο».

Ως απάντηση στην πρόταση του εισαγγελέα ο συνήγορος υπεράσπισης έστρεψε την προσοχή του στις ενόρκους που μειοψήφησαν στην απόφαση της ενοχής του Λιγνάδη για τρεις βιασμούς ανήλικων αντί για δύο και είπε ότι «θα έπρεπε να διαβάσετε [τη δικονομία] στις κυρίες ενόρκους που έχουν πάρει μια αρνητική θέση ενάντια στον κατηγορούμενο.»

Στις έντονες αντιδράσεις της δημοσιογράφου του Παρατηρητηρίου που ακολούθησε την απόφαση μέσα στη δικαστική αίθουσα, ο συνήγορος υπεράσπισης Αλέξης Κούγιας απάντησε με χαρακτηρισμούς όπως «Σκάσε μωρή» ― συμπεριφορά που έχει επαναληφθεί και κατά τις προηγούμενες δικασίμους. Μάλιστα σε διάλειμμα της 19ης συνεδρίασης, την ημέρα της κατάθεσης του ΝΣ, ο συνήγορος υπεράσπισης αποκάλεσε «πατσαβούρες» τις δημοσιογράφους του Παρατηρητηρίου και συνέχισε λέγοντας «βουλώστε το τώρα».

Οι πρακτικές του κ. Κούγια 

Η υπερασπιστική γραμμή του κατηγορουμένου -όπως εκφράστηκε από τον συνήγορό του παρά τις συνεχείς αντιδράσεις και διαμαρτυρίες του ακροατηρίου και μεγάλου μέρους της κοινής γνώμης- σχετικά με την κακομεταχείριση των μαρτύρων και τη στοχοποίηση δημοσιογράφων καθ’ όλη την ακροαματική διαδικασία μέχρι και την τελευταία μέρα, αντιμετωπίστηκε με πλήρη ανοχή από την έδρα.

Έρχονται αυτοί αυτού του επιπέδου και λένε εμάς θα πιστέψετε. Για ποιο λόγο, τι έχουν κάνει στη ζωή τους για να τους πιστέψετε; Έχουν διαβάσει, έχουν πιάσει δουλειά;

Αλέξης Κούγιας

Όλοι όσοι κατήγγειλαν τον Δημήτρη Λιγνάδη για κακοποιητική και παραβατική συμπεριφορά, ή υποστήριξαν εκείνους που το έκαναν, ήρθαν αντιμέτωποι με την οργή του συνηγόρου υπεράσπισης και τη σιωπή της προέδρου.

Οι καταγγέλλοντες παρουσιάστηκαν από την πλευρά της υπεράσπισης ως «αδίστακτοι καιροσκόποι» που δεν έχουν τίποτα να χάσουν. Οι περισσότεροι όμως από αυτούς υπήρξαν επί πολλά χρόνια θύματα κακοποίησης, λεκτικής ή και σωματικής, σε τρία διαφορετικά στάδια: Πρώτα, εντός του οικογενειακού τους περιβάλλοντος, εξαιτίας του σεξουαλικού τους προσανατολισμού, στη συνέχεια από τον κατηγορούμενο Δημήτρη Λιγνάδη (ένοχο για τους βιασμούς των δύο αγοριών, αθώο λόγω αμφιβολιών για τα άλλα δύο περιστατικά), τέλος κατά την εκδίκαση της υπόθεσης από τον συνήγορο του κατηγορουμένου στη διαρκή προσπάθειά του να τους καταστήσει αναξιόπιστους.

Κατά την αγόρευσή του ο συνήγορος είχε πει «Έρχονται αυτοί αυτού του επιπέδου και λένε εμάς θα πιστέψετε. Για ποιο λόγο, τι έχουν κάνει στη ζωή τους για να τους πιστέψετε; Έχουν διαβάσει, έχουν πιάσει δουλειά; Τους ενδιέφερε μόνο να δίνουν το κορμί τους σε έναν αμφιφυλόφιλο για να έχουν ένα σπίτι να μείνουν και δεν σκέφτονταν ούτε τους γονείς τους, που αγωνιούσαν οι φουκαράδες ότι έχουν πάρει τον στραβό τον δρόμο».

Ο τρόπος που διαχειρίστηκαν τους καταγγέλλοντες στην πρώτη μεγάλη δίκη του ελληνικού κινήματος #MeToo θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για την εκδίκαση μελλοντικών αδικημάτων σεξουαλικής παρενόχλησης και κακοποίησης. Η εκτενής και αντικειμενική καταγραφή όσων ειπώθηκαν στις δικαστικές αίθουσες από το Παρατηρητήριο, αλλά και από την πρωτοφανή παρουσία δημοσιογράφων από διαφορετικά μέσα, φανερώνει την κοινωνική ανάγκη για μια δίκαιη δίκη. 

To Reporters United, έχοντας επίγνωση της σπουδαιότητας του να καταγραφεί συστηματικά η δίκη με κατηγορούμενο τον Δημήτρη Λιγνάδη, ανέλαβε την πρωτοβουλία για τη δημιουργία και τη λειτουργία του «Παρατηρητηρίου της δίκης Λιγνάδη». Εκτιμήσαμε ότι αυτή η πρωτοβουλία θα συμβάλει στη διαφάνεια και στις αρχές της ανεξάρτητης ενημέρωσης που οφείλουν να διέπουν τη δίκη, καθώς υπήρχε συνεχής και πλήρης αποτύπωση και συγκέντρωση όλων των σχετικών πληροφοριών, στην οποία θα μπορούν να ανατρέχουν πολίτες, δημοσιογράφοι και ερευνητές. 

Η προσπάθεια αυτή θα συνεχιστεί και στο δευτεροβάθμιο επίπεδο, μέχρι η υπόθεση να τελεσιδικήσει.