Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο Investigate Europe και σε έξι ακόμη διεθνή ΜΜΕ: Tagesspiegel (Γερμανία), Mediapart (Γαλλία), Le Soir (Βέλγιο), InfoLibre (Ισπανία), Dagens Nyheter (Σουηδία) Público (Πορτογαλία).

Ένα συνταξιοδοτικό ταμείο το οποίο τέσσερα χρόνια μετά την συνταξιοδότηση επιστρέφει πλήρως όλες τις εισφορές – από εκεί και μετά οι συντάξεις καταβάλλονται εξ ολοκλήρου από χρήματα των φορολογουμένων. 

Ένα συνταξιοδοτικό fund που ανεβάζει το ύψος της σύνταξης στο 120% των αποδοχών, αντί του συνηθισμένου για τους κοινούς θνητούς 70%-80%. 

Αυτό είναι το «εθελοντικό συνταξιοδοτικό fund» του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, δικαιούχοι του οποίου είναι κάποιοι ευρωβουλευτές που θήτευσαν πριν από το 2009. Οι πιο ορκισμένοι επικριτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μιλούν για το ταμείο αυτό – γιατί επωφελούνται. 

Στήριξε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία του Reporters United εδώ!

Όταν κλείσει τα 65 του χρόνια, ο Βρετανός ευρωσκεπτικιστής Νάιτζελ Φάρατζ θα δικαιούται, εκτός από τα 6.800 ευρώ της κανονικής του σύνταξης, επιπλέον 3.500 ευρώ επικουρικής – κι αυτό παρότι η Βρετανία έχει στο μεταξύ αποχωρήσει από την ΕΕ, μετά τη δική του εκστρατεία. Κάπως μικρότερα ποσά θα δικαιούται και η Γαλλίδα Μαρίν Λεπέν. Στον αντίποδα, μια σειρά ευρωβουλευτές -Γερμανοί Πράσινοι, Σουηδοί σοσιαλδημοκράτες, Πορτογάλοι αριστεροί- έχουν αποχωρήσει από το ταμείο με πολιτικό σκεπτικό, ενώ κάποιοι αρνήθηκαν εξαρχής να μπουν. 

Το Reporters United και το Investigate Europe απέκτησαν πρόσβαση στη λίστα των 660 δικαιούχων που έχουν επιλέξει να παραμείνουν, στους οποίους περιλαμβάνονται 15 Ελληνες πρώην ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ και ένας εν ενεργεία: ο αντιπρόεδρος του ευρωκοινοβουλίου και ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρης Παπαδημούλης.  

Ευθεία σύγκρουση συμφερόντων

Ο κ. Παπαδημούλης μαζί με τους συντηρητικούς ευρωβουλευτές Ότμαρ Κάρας από την Αυστρία και Ρόμπερτς Τσίλε από τη Λετονία είναι αφενός μεν δικαιούχοι του επικουρικού ταμείου και αφετέρου μέλη του προεδρείου του ευρωκοινοβουλίου, του οργάνου που καλείται αρμοδίως να αποφασίσει αν το ταμείο θα αφεθεί να πτωχεύσει ή αν θα διασωθεί με χρήματα των φορολογουμένων. 

Η σύγκρουση συμφερόντων είναι προφανής. «Κανείς δεν μπορεί να υποχρεώσει κανέναν» σχολίασε ο Γερμανός χριστιανοδημοκράτης ευρωβουλευτής και μέλος του προεδρείου Ράινερ Βίλαντ, «αλλά θα ήταν καλύτερα αν οι εν λόγω συνάδελφοι λάβουν μέρος μόνο στην αρχική συζήτηση και εν συνεχεία αποχωρήσουν».

Ο κ. Παπαδημούλης, πριν ερωτηθεί, ουδέποτε είχε κάνει νύξη ότι θα παραιτηθεί από την επικουρική σύνταξη, ενω ουδέποτε αποχώρησε από το ταμείο όπως έκαναν άλλοι πολιτικοί

«Εν όψει της συζήτησης στο προεδρείο του ευρωκοινοβουλίου, θα ήθελα να ξεκαθαρίσω με απόλυτη σαφήνεια ότι δεν σκοπεύω να κάνω χρήση των δικαιωμάτων συνταξιοδότησης του εν λόγω ταμείου» δήλωσε στο Reporters United o κ. Παπαδημούλης. Για την πενταετία εισφορών του στο επικουρικό ταμείο, ο Ελληνας ευρωβουλευτής δικαιούται σύνταξη που υπολογίζεται στα 1.800 ευρώ. 

Για τους ευρωβουλευτές με μεγαλύτερη θητεία κατά την επίμαχη περίοδο, η επικουρική σύνταξη φτάνει ως και τα 6.800 ευρώ.

Ο κ. Παπαδημούλης, πριν ερωτηθεί, ουδέποτε είχε κάνει νύξη ότι θα παραιτηθεί από την επικουρική σύνταξη, ενω ουδέποτε αποχώρησε από το ταμείο όπως έκαναν άλλοι πολιτικοί κατά το παρελθόν. Προβλέπεται να λάβει κανονικά μέρος στις διαβουλεύσεις και τις ψηφοφορίες. 

(Μετά την δημοσιεύση του άρθρου, ο κ. Παπαδημούλης επικοινώνησε με το Reporters United και διευκρίνισε ότι σκοπεύει να εξαιρεθεί και από την διαδικασία λήψης των αποφάσεων. «Μετά από όσα πληροφορήθηκα για το εν λόγω ταμείο είναι αυτονόητο πως για προφανείς λόγους δεοντολογίας δεν σκοπεύω ούτε να κάνω προσωπικά χρήση των δικαιωμάτων συνταξιοδότησης από το συγκεκριμένο ταμείο ούτε φυσικά και να μετάσχω ως μέλος του προεδρείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη λήψη των σχετικών αποφάσεων», είπε σχετικά ο ευρωβουλευτής)*

Οι Κάρας και Τσίλε δεν απάντησαν καν στις ερωτήσεις του Reporters United και του Investigate Europe. Οι δύο ευρωβουλευτές, εκτός από μέλη του προεδρείου του Ευρωκοινοβουλίου και δικαιούχοι σύνταξης από το fund, είναι και διαχειριστές του, όπως φαίνεται από το εταιρικό μητρώο του Λουξεμβουργου. «Δεν μπορεί οι τρεις να αποφασίσουν για τη δική τους επικουρική σύνταξη. Πρέπει τουλάχιστον να εξαιρεθούν από τις συζητήσεις και τις ψηφοφορίες» δηλώνει ο βουλευτής των Γερμανών Πρασίνων Ντάνιελ Φρόιντ. (Μετά την σχετική τοποθέτηση του κ. Παπαδημούλη, από τους τρεις έμειναν δύο)*

Ο κ. Παπαδημούλης έγινε μέλος του ταμείου το 2004, στην πρώτη του θητεία ως ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ. Τότε είχε ήδη φανεί ότι το fund δεν ήταν βιώσιμο, με αποτέλεσμα τη χρονιά εκείνη να αποφασιστεί τριπλασιασμός εισφορών σε σχέση με τα ισχύοντα τα προηγούμενα χρόνια. Από τους δεκάδες Ελληνες ευρωβουλευτές της περιόδου 1990-2009, στη λίστα των δικαιούχων έχουν απομείνει εκτός από τον νυν αντιπρόεδρο του ευρωκοινοβουλίου, οκτώ πρώην ευρωβουλευτές του ΠΑΣΟΚ (Σταύρος Αρναουτάκης, Αλέξανδρος Μπαλτάς, Κατερίνα Μπατζελή, Σταύρος Λαμπρινίδης, Στυλιανός Παναγόπουλος, Παναγιώτης Ρουμελιώτης, Νικος Σηφουνάκης, Γιάννης Σουλαδάκης), επτά πρώην ευρωβουλευτές της ΝΔ (Χρήστος Φώλιας, Ιωάννης Γκλαβάκης, Ρόδη Κράτσα, Μανόλης Μαυρομάτης, Γιώργος Σαριδάκης, Αντώνης Τρακατέλλης, Χρήστος Ζαχαράκης) καθώς και οι χήρες δύο ευρωβουλευτών της ΝΔ και ενός του ΠΑΣΟΚ. 

Ταμείο εξαρχής σκανδαλώδες

Το fund ιδρύθηκε το 1991, με στόχο να εξασφαλίσει τη συνταξιοδότηση των ευρωβουλευτών, καθώς τα συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα διέφεραν πολύ από χώρα σε χώρα. Όμως οι απολαβές ήταν τεράστιες σε σχέση με τις εισφορές. Μηνιαίες εισφορές μόλις 231-359 ευρώ επί δέκα χρόνια θεμελιώνουν δικαίωμα δια βίου επικουρικής σύνταξης 3.567 ευρώ το μήνα. «Το σύστημα ήταν εξ αρχής καταδικασμένο να πτωχεύσει» υποστηρίζει ο Φρόιντ, ο οποίος ασχολείται με τον έλεγχο του ταμείου ως μέλος τη επιτροπής προϋπολογισμού του ευρωκοινοβουλίου. «Εγινε με εγκληματική στόχευση.»

Για τους ευρωβουλευτές στην κορυφή της κλίμακας, το σύνολο κύριας και επικουρικής σύνταξης ξεπερνά τα 13.000 ευρώ, τοποθετώντας τους σε άλλο πλανήτη από τη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων που εκπροσωπούν. «Αυτές οι καταβολές από το επικουρικό ταμείο είναι πραγματικά σκανδαλώδεις», λέει στο Reporters United η Γερμανίδα χριστιανοδημοκράτης Ίνγκε Γκρέσλε, που ήταν ως το 2019 πρόεδρος της επιτροπής προϋπολογισμού. Το 2009 το ταμείο σταμάτησε να δέχεται εισφορές και νέα μέλη, και οι ευρωβουλευτές απέκτησαν ενιαία συνταξιοδοτικά δικαιώματα. Ακολούθησαν δικαστικές διαμάχες, καθώς το ευρωκοινοβούλιο προσπάθησε να μειώσει ελαφρά τις πληρωμές και κάποιοι δικαιούχοι αντέδρασαν. 

Ως προς τον βασικό κορμό των απολαβών, πάντως, το ευρωκοινοβούλιο αποφάσισε ότι όσοι έχουν θεμελιώσει δικαιώματα δεν θα θιγούν. Όταν ελήφθη η απόφαση αυτή, τα 15 από τα 20 μέλη του προεδρείου ήταν δικαιούχοι του επικουρικού ταμείου, ενώ ουδείς αυτοεξαιρέθηκε από τις αποφάσεις λόγω σύγκρουσης συμφερόντων. Η μόνη αρνητική ψήφος ήταν του Ολλανδού φιλελεύθερου Γιαν Μούλντερ. Έτσι, όσοι παρέμειναν μέλη του fund εισπράττουν παράλληλα και την κανονική σύνταξη των ευρωβουλευτών, καθώς και όποιες άλλες συντάξεις δικαιούνται στις χώρες τους. 

248 κρυφοί δικαιούχοι

Τώρα πάντως πλησιάζει ο κόμπος στο χτένι, καθώς, σύμφωνα με έγγραφο του Γενικού Γραμματέα του Ταμείου Αλεσσάντρο Κιοκέτι, το χρηματοδοτικό κενό αγγίζει τα 300 εκατομμύρια ευρώ και τα αποθεματικά επαρκούν ως το τέλος του 2024, το πολύ ως τις αρχές του 2025. Από τη δημιουργία του Ταμείου, που εδρεύει στο Λουξεμβούργο, για κάθε ευρώ συνεισφορά των ευρωβουλευτών, το ευρωκοινοβούλιο προσέθετε δύο ευρώ, με αποτέλεσμα να έχουν ήδη καταβληθεί 118 εκατομμύρια ευρώ από δημόσιο χρήμα. 

Όπως συμβαίνει σε πολλές άλλες περιπτώσεις, η δημόσια χρηματοδότηση δεν συνεπάγεται και δημόσιο έλεγχο. Όχι μόνο οι πληροφορίες για τα ονόματα των δικαιούχων, αλλά ούτε καν οι πληροφορίες για τον αριθμό τους δεν είναι διαθέσιμες. Στη λίστα του 2022 από τα εταιρικά αρχεία του Λουξεμβούργου, που βρίσκεται στη διάθεση του Investigate Europe, περιλαμβάνονται 660 ονόματα. Πηγές με γνώση του θέματος υποστηρίζουν ότι οι τελικοί δικαιούχοι είναι 908, χωρίς κανείς να μπορεί να εξηγήσει γιατί λείπουν 248 δικαιούχοι.

Σε κάθε περίπτωση, κάποια από τα γνωστά ονόματα είναι ήδη αρκετά τρανταχτά. Οι νυν Επίτροποι Ελίζα Φερέιρα από την Πορτογαλία και Γιάνουζ Βοιτσεχόφσκι από την Πολωνία, καθώς και ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και εκπρόσωπος Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ περιλαμβάνονται στους δικαιούχους. Κανείς από τους τρεις δεν απάντησε στις ερωτήσεις του Investigate Europe. Ο 75χρονος Μπορέλ είχε παραδεχτεί πρόσφατα, μιλώντας στο EUObserver, ότι λαμβάνει επικουρική σύνταξη από το Ταμείο, επιπλέον του μισθού του ο οποίος ανέρχεται σε 20.000 ευρώ μηνιαίως. 

Για κάποιους ευρωβουλευτές, κύρια και επικουρική σύνταξη ξεπερνούν τα 13.000 ευρώ. «Oι καταβολές είναι σκανδαλώδεις», λέει στο Reporters United η Γερμανίδα χριστιανοδημοκράτης I. Γκρέσλε.

Αν το θέμα ήταν αμιγώς πολιτικό, εκκλήσεις όπως αυτή του Φρόιντ («ούτε ένα ευρώ των φορολογουμένων για τη διάσωση του επικουρικού ταμείου») θα είχαν περισσότερα περιθώρια να εισακουστούν. Όμως, το προεδρείο έχει ήδη απορρίψει την προοπτική αυτή υπό την απειλή δικαστικών προσφυγών και η όλη συζήτηση, που θα διεξαχθεί την επόμενη εβδομάδα, θα αφορά το πώς θα μειωθεί η ζημιά. Πώς δηλαδή θα καταργηθεί η αναπροσαρμογή των συντάξεων με βάση τον πληθωρισμό, πώς θα μειωθούν οι καταβολές και θα αυξηθεί η ηλικία συνταξιοδότησης ώστε να μικρύνει η τρύπα που θα κληθούν να κλείσουν οι φορολογούμενοι. 

Από τους εκατοντάδες δικαιούχους, μόνο οι 21 είναι εν ενεργεία ευρωβουλευτές, άρα δεκτικοί στη δημόσια κατακραυγή. Οι υπόλοιποι έχουν αποσυρθεί ή δεν βρίσκονται καν στην ΕΕ, όπως συμβαίνει με τους μαχητικούς στο θέμα αυτό παλιούς Βρετανούς ευρωβουλευτές. «Το θέμα», δηλώνει η Γερμανίδα χριστιανοδημοκράτης βουλευτής Μονικα Χολμαγιερ, «θα κριθεί στο ευρωπαϊκό δικαστήριο». 

Εν τω μεταξύ, το ευρωκοινοβούλιο κρίνεται ήδη στα μάτια της κοινής γνώμης. Ένα χρόνο πριν τις ευρωεκλογές, και ενώ δεν εχει καν κοπάσει το σκάνδαλο διαφθοράς στο οποίο εμπλέκεται η Εύα Καϊλή, το τελευταίο που χρειάζεται ο δημοκρατικότερος ευρωπαϊκός θεσμός είναι μία ακόμη υπενθύμιση ότι πολλοί τον αντιμετωπίζουν ως οδό εύκολου πλουτισμού. 

*UPDATE 4.5.2023: Μετά τη δημοσίευση του ρεπορτάζ μας, ο Δημήτρης Παπαδημούλης επικοινώνησε με το Reporters United και μας ενημέρωσε ότι σκοπεύει να εξαιρεθεί από τη διαδικασία λήψης των αποφάσεων για το συνταξιοδοτικό fund. Η πληροφορία έχει προστεθεί στα σχετικά χωρία του κειμένου.

Διόρθωση 8.5.2023: Στην αρχική έκδοση του ρεπορτάζ γράφτηκε λανθασμένα ότι ο ευρωβουλευτής Ρόμπερτς Τσίλε είναι από τη Λιθουανία. Είναι από τη Λετονία.