Το απόγευμα της 13ης Αυγούστου, η «Κίνηση Πολιτών Πάρου για Ελεύθερες Παραλίες», η πρωτοβουλία χάρη στην οποία ξεκίνησε ένα πανελλαδικό κίνημα διαμαρτυρίας για τις καταπατήσεις αιγιαλών το φετινό καλοκαίρι, είχε δώσει ραντεβού στην παραλία Μοναστήρι. Οι πολίτες που συμμετείχαν σχημάτισαν μια ανθρώπινη αλυσίδα, με την οποία έδειξαν μέχρι ποιο σημείο επιτρέπεται να επεκταθούν οι ξαπλώστρες και οι ομπρέλες και πού αρχίζει η καταπάτηση.

Σε αντίθεση με τις προηγούμενες παρεμβάσεις, που δείχνουν ένα σκηνικό γενικευμένης ανομίας όσον αφορά την εκμετάλλευση των παραλιών της Πάρου, αυτή τη φορά οι κάτοικοι του νησιού επέλεξαν να καταδείξουν τα κακώς κείμενα όχι ενός ντόπιου επιχειρηματία, αλλά μιας εταιρείας που συνδέεται με τα συμφέροντα μιας από τις μεγαλύτερες ελληνικές επιχειρηματικές οικογένειες.

Το Reporters United είναι σε θέση να αποκαλύψει ότι σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνάς μας η εταιρεία που εκμεταλλεύεται την παραλία Μοναστήρι στην Πάρο συνδέεται μέσω παρένθετων εταιρειών με τον επιχειρηματία Νίκο Θεόδωρου Βαρδινογιάννη.

Στήριξε την ανεξάρτητη δημοσιογραφία του Reporters United εδώ!

Ο Νίκος Θ. Βαρδινογιάννης, 46 ετών, είναι γιος του Θόδωρου Βαρδινογιάννη (αδερφού του Βαρδή) ο οποίος πέθανε σε ηλικία 54 ετών το 1996. Εκτός από τη συμμετοχή του στον όμιλο AVE (ξεκίνησε το 1982 ως εταιρεία διανομής ταινιών video σε Ελλάδα και Κύπρο), εταιρείες στις οποίες συμμετέχει ή ελέγχει ο κ. Βαρδινογιάννης δραστηριοποιούνται στο χώρο του τουρισμού (όπως η επένδυση στο Μοναστήρι της Πάρου), των αγροτικών προϊόντων (εξαγορά αγροτικού συνεταιρισμού Πάρου), της ενέργειας και του λιανεμπορίου (επιστροφή Carrefour στην Ελλάδα). 

Αλλά το Μοναστήρι της Πάρου δεν είναι μια συνηθισμένη παραλία. Βρίσκεται εντός του περιβαλλοντικού και πολιτιστικού πάρκου στη Χερσόνησο του Άι-Γιάννη Δέτη, ενός τόπου ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, που περιλαμβάνει έναν προϊστορικό οικισμό, το μεταβυζαντινό μοναστήρι του Άι Γιάννη Δέτη, συνδέεται με την ιστορία των Ορλωφικών -καθώς υπήρξε η βάση του ρωσικού στόλου- ενώ στο φυσικό περιβάλλον του δεσπόζουν οι λεγόμενοι μεταμορφωμένοι γρανίτες «γνεύσιοι», γνωστοί στους ντόπιους ως «ψαρόπετρες». Στο όριο της ακτογραμμής της χερσονήσου, ξεκινά ένα από τα τμήματα της περιοχής Natura 2000 της Πάρου.

Τα ευρήματα της έρευνας

Με βάση τα ευρήματα του ρεπορτάζ, η Project Διώνη ΑΕ, όπως ονομάζεται η εταιρεία που εκμεταλλεύεται την παραλία και το αναψυκτήριο στο Μοναστήρι:

• Κατέλαβε με ομπρέλες και ξαπλώστρες υπερδιπλάσια έκταση (2.302 τ.μ.) από τα συνολικά 1.039 τ.μ. που είχε μισθώσει από την Κτηματική Υπηρεσία και το Δήμο Πάρου (350,40 τ.μ.) και την Εταιρεία Διαχείρισης Ακινήτων Δημοσίου (689 τ.μ.) 
• Αν και υποστηρίζει ότι φέτος διασφάλισε τουλάχιστον ένα τμήμα των εκτάσεων που νωρίτερα είχε καταπατήσει, δεν προσκομίζει τις συμβάσεις, και δεν δίνει εξηγήσεις για το προηγούμενο διάστημα, από το 2021 ως το 2023 (όταν ισχυρίζεται ότι υπογράφηκαν οι συμβάσεις).
• Κατέλαβε όλο το τμήμα του αιγιαλού που μίσθωσε. Και όχι το 60%, όπως προβλέπει η σύμβαση ενώ δεν τήρησε ούτε την απόσταση τουλάχιστον πέντε μέτρων ελεύθερης ζώνης από την ακτογραμμή. 

Τα ευρήματα αυτά βασίζονται στην αυτοψία των αρχών (την οποία φέρνει στο φως το Reporters United), στις αεροφωτογραφίες της εφαρμογής Digital Paros αλλά και στις διαπιστώσεις του επιτόπιου ρεπορτάζ μας στο Μοναστήρι. 

Η σχέση με τον Νίκο Θ. Βαρδινογιάννη

Ρωτήσαμε ευθέως την εταιρεία Project Διώνη για τη σχέση της με τον Νίκο Θ. Βαρδινογιάννη. Μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχουμε λάβει απάντηση. 

Όμως το γεγονός πως ο κ. Βαρδινογιάννης είναι ιδιοκτήτης της Project Διώνη προκύπτει από σειρά εταιρικών εγγράφων σε ανοιχτές πηγές (ΓΕΜΗ, Χρηματιστήριο Αθηνών, κλπ). 

Πιο συγκεκριμένα: Ο Νίκος Θ. Βαρδινογιάννης ελέγχει την Tethys Equity Limited (με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο), εταιρεία η οποία ελέγχει την (ελληνική) Project Διώνη ΑΕ η οποία διαχειρίζεται το αναψυκτήριο και την παραλία Μοναστήρι στην Πάρο. 

Τα ανοιχτά δεδομένα που το αποδεικνύουν αυτό είναι τα εξής:

• Το 2015 ιδρύεται η Tethys Equity ΑΕ με πρόεδρο τον Νίκο Θ. Βαρδινογιάννη και έδρα την οδό Ηρώδου Αττικού 12Α, διεύθυνση του ομίλου Βαρδή Βαρδινογιάννη. (Είναι η εποχή που ο Νίκος Θ. Βαρδινογιάννης είναι ακόμα στο ΔΣ της Motor Oil από την οποία αποχωρεί το 2019.) Μερικά χρόνια μετά, ο Νίκος Θ. Βαρδινογιάννης θα αποχωρήσει από το ΔΣ της Tethys (το 2018), η εταιρεία θα μετονομαστεί σε Project Διώνη ΑΕ (το 2020) και θα αλλάξει διεύθυνση (το 2021). Ο κ. Νίκος Θ. Βαρδινογιάννης θα εξακολουθήσει όμως, όπως θα δείξουμε, να είναι ο ιδιοκτήτης της εταιρείας. 
• Σε έγγραφο της Project Διώνη AE, δημοσιευμένο στο ΓΕΜΗ το 2021, αναφέρεται πως μοναδικός μέτοχος της είναι η Tethys Equity Limited, με έδρα στο Ηνωμένο Βασίλειο.

• Στο ενημερωτικό δελτίο της AVE (29.6.2023) αναφέρεται ο Νίκος Θ. Βαρδινογιάννης ως ο μόνος μέτοχος της Tethys Equity Limited.

• Ο Νίκος Θ. Βαρδινογιάννης είναι ο μεγαλύτερος μέτοχος στον όμιλο εταιρειών AVE που είναι εισηγμένος στο Χρηματιστήριο. (Η εταιρεία Κύπρου Stoneman Holdings Ltd κατέχει το 37,29% της AVE, σύμφωνα με την ιστοσελίδα της AVE. Και σύμφωνα με ενημερωτικό δελτίο της AVE του 2010, «η μέτοχος εταιρία “Stoneman Holdings Limited” ελέγχεται […] από το Νικόλαο Θ. Βαρδινογιάννη». 
• Η διεύθυνση της Project Διώνη (Πάρνωνος 3 στο Μαρούσι) ήταν η ίδια με τη διεύθυνση του ομίλου εταιρειών AVE μέχρι τον Ιούλιο του 2023.

Το ιστορικό της παραχώρησης

Η παραλία Μοναστήρι βρίσκεται σε μια χερσόνησο έκτασης 800 στρεμμάτων την οποία διαχειρίζεται από το 2009 η Πάρκο Πάρου Δημοτική ΑΕ, η ανώνυμη εταιρεία του Δήμου Πάρου που δημιουργήθηκε προκειμένου να αναδείξει την περιοχή με ήπιες παρεμβάσεις. Μεταξύ αυτών τη δημιουργία ενός μουσείου στα κελιά του παλιού μοναστηριού, τη διοργάνωση ετήσιου φεστιβάλ στο υπαίθριο θέατρο της χερσονήσου, δικτύου μονοπατιών και τη λειτουργία ενός αναψυκτηρίου. 

Το 2018, η Πάρκο Πάρου ΑΕ, η οποία από την ίδρυση της εκμεταλλευόταν η ίδια το αναψυκτήριο (με την εξαίρεση μίας μονοετούς σύμβασης με ιδιώτη) και την παραλία, έδωσε για τρία χρόνια τη διαχείριση του αναψυκτηρίου, διατηρώντας δηλαδή την άδεια λειτουργίας του, στην Tethys Εταιρεία Συμμετοχών και Διαχείρισης Επενδύσεων ΑΕ. 

Το 2021, παραχώρησε την πλήρη εκμετάλλευσή του, αυτή τη φορά για μία 12ετία ως το 2033, στην ίδια εταιρεία η οποία στο μεταξύ είχε μετονομαστεί σε Project Διώνη ΑΕ.

«Η εταιρεία Project Διώνη έχει μετατρέψει σε ιδιωτικό Beach Bar με εκκωφαντική μουσική την παραλία του Άι Γιάννη Δέτη, καταλαμβάνοντας με ομπρέλες και ξαπλώστρες αυθαίρετα το σύνολο σχεδόν της παράκτιας ζώνης έως την ακτογραμμή, αποκλείοντας ουσιαστικά την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στην θάλασσα».

Ελισάβετ Παπαζώη, πρώην πρόεδρος της Πάρκο Πάρου ΑΕ

Όμως το αναψυκτήριο στο Μοναστήρι δεν είναι όμορο με τον αιγιαλό (μεταξύ του κτίσματος και της παραλίας παρεμβάλλεται οικόπεδο του λεγόμενου παλαιού αιγιαλού) και έτσι δεν μπορούσε να παραχωρηθεί στην Project Διώνη αυτοδικαίως, χωρίς δημοπρασία δηλαδή, η χρήση του αιγιαλού για την ανάπτυξη ομπρελών και ξαπλωστρών. 

Γι΄ αυτό στις 27 Απριλίου 2021, η Project Διώνη μισθώνει για μία τριετία με γρήγορες διαδικασίες (και με δυνατότητα διετούς παράτασης) 689 τ.μ. του παλαιού αιγιαλού από την Εταιρεία Διαχείρισης Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ) η οποία έχει τη σχετική αρμοδιότητα. 

Στη συνέχεια, αρχικά τον Ιούλιο του 2021 και ξανά στις 20 Ιουνίου 2023 της παραχωρούνται από την Κτηματική Υπηρεσία Κυκλάδων Α’ του Υπουργείου Οικονομικών 350,40 τ.μ. αιγιαλού μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου του 2025. Αποκτά έτσι συνολικά -και με βάση τις συγκεκριμένες συμβάσεις- δικαίωμα σε 1.039,40 τ.μ. της παραλίας.

Όμως οι ομπρέλες θαλάσσης και οι ξαπλώστρες απλώνονται σε όλη την παραλία, χωρίς να τηρούνται ούτε οι αποστάσεις που προβλέπει η σχετική νομοθεσία για τη χρήση αιγιαλού. Την πλήρη κατάληψη της παραλίας «διαφημίζει» άλλωστε η ιστοσελίδα της εταιρείας, Monastiri Paros.

Σύμφωνα με το συμφωνητικό που υπέγραψε η Project Διώνη με την κτηματική υπηρεσία, αλλά και την ισχύουσα νομοθεσία περί απλής χρήσης αιγιαλού και ανεξάρτητα από τις εκτάσεις των μισθωμένων οικοπέδων, «η ανάπτυξη των ομπρελών, ξαπλωστρών […] μπορεί να καλύπτει μέχρι το εξήντα τοις εκατό (60%) του παραχωρούμενου χώρου». Επιπλέον το συμφωνητικό και η νομοθεσία επιβάλλουν στην επιχείρηση «την ύπαρξη ελεύθερης ζώνης από την ακτογραμμή πλάτους τουλάχιστον πέντε (5) μέτρων.

Ούτε αυτοί οι όροι φαίνονται να τηρούνται.

Η αυτοψία του Δήμου Πάρου

Στις 17 Ιουλίου, η «Επιτροπή Καθορισμού και Ελέγχου Παραχώρησης απλής χρήσης αιγιαλού και παραλίας» που έχει συστήσει ο Δήμος Πάρου κάνει αυτοψία στο Μοναστήρι και σε δύο ακόμη παραλίες. Διαπιστώνει ότι η Project Διώνη ΑΕ δεν τηρεί την υποχρεωτική από το νόμο απόσταση 5 μέτρων των ομπρελοκαθισμάτων από την ακτογραμμή. Καταγράφει επίσης, «κατάληψη» συνολικά 2.302 τ.μ. της παραλίας, αποφεύγοντας να αναφέρει αν πρόκειται για καταπάτηση. (Η έκταση αυτή είναι υπερδιπλάσια της έκτασης που η εταιρεία φαίνεται να έχει μισθώσει.)

Ο Δήμος Πάρου είπε στο Reporters United πως έχει στείλει την αυτοψία στην Κτηματική Υπηρεσία, την ΕΤΑΔ, το Αστυνομικό Τμήμα και το Λιμεναρχείο Πάρου από τις 18 Ιουλίου.

Αεροφωτογραφίες αποδεικνύουν την καταπάτηση

«Η καταπάτηση είχε καταγραφεί και πέρυσι [το 2022], αλλά και στην αρχή του καλοκαιριού [του 2023] και λίγες μέρες πριν πάμε στην παραλία με αεροφωτογραφίες, όπου φαίνονταν οι ξαπλώστρες να είναι επάνω στο κύμα και η παραλία να είναι σχεδόν πλήρως κατειλημμένη κατά μήκος της» εξηγεί ο Δαμιανός Γαβαλάς, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και μέλος της Κίνησης Πολιτών, που συμμετείχε στην παρέμβαση της 13ης Αυγούστου. 

«Όταν πήγαμε, τις είχαν μαζέψει σε κάποιο βαθμό, εξαιτίας των ελέγχων που είχαν ήδη γίνει και της πίεσης που ασκούν οι πολίτες. Και πάλι όμως, εξακολουθούσε να υπάρχει μεγάλη παράβαση».

Όπως εξηγεί ο κ. Γαβαλάς, μέλη της κίνησης τρέχουν την εφαρμογή Digital Paros, που καταγράφει μέσω αεροφωτογραφιών με drone και αντιπαραβάλλει τις συντεταγμένες των υπό εκμετάλλευση παραλιών και αιγιαλών με εκείνες που προβλέπονται από τις συμβάσεις παραχώρησης. Μια αναζήτηση στη διαδραστική ιστοσελίδα της εφαρμογής δείχνει εικόνα πλήρους κατάληψης της παραλίας ήδη από το καλοκαίρι του 2022. Σε αυτήν, σκιαγραφημένα με πράσινο, είναι τα δύο οικόπεδα που επιτρεπόταν να καταλαμβάνει η Διώνη Project με βάση τις ως τότε συμβάσεις. Η περιοχή που βρίσκεται εκτός των πράσινων πολυγώνων και καλύπτεται με ομπρέλες και ξαπλώστρες φαίνεται να είναι καταπατημένη. 

Το Digital Paros και η Κίνηση Πολιτών ανάρτησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, φωτογραφίες από αέρος από την 13η Αυγούστου, τις οποίες συνέκριναν με προγενέστερες, τραβηγμένες στις 13 Ιουλίου (λίγες μέρες πριν την αυτοψία) και στις 8 Αυγούστου. Μετά τους ελέγχους, οι ομπρέλες μαζεύτηκαν και πύκνωσε η επιφάνεια της κατάληψης.

Στο αυτόφωρο

Μεταξύ 18-20 Αυγούστου, στελέχη της Κτηματικής Υπηρεσίας και της ΕΛΑΣ, παρουσία του Εισαγγελέα Εφετών Αιγαίου Οδυσσέα Τσορμπατζόγλου, ακολουθώντας την παραγγελία της εισαγγελέως του Αρείου Πάγου Γεωργίας Αδειλίνη, διενήργησαν ελέγχους σε 18 παραλίες της Πάρου και της Αντιπάρου με αποτέλεσμα να οδηγηθούν στο αυτόφωρο 14 επιχειρηματίες, στους οποίους, όπως μας επιβεβαίωσε ο πρόεδρος του ΔΣ της Πάρκο Πάρου Δημοτική ΑΕ, Ανδρέας Ανδρεόπουλος, περιλαμβανόταν και η υπεύθυνη του καταστήματος στο Μοναστήρι.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου, κατά την επίσκεψή μας στη συγκεκριμένη παραλία, η εικόνα ήταν παρόμοια με εκείνη στα μέσα Αυγούστου. 

Ελισάβετ Παπαζώη: «Προκλητική παραβίαση»

Η πρώην υπουργός Πολιτισμού και πρώην βουλεύτρια Κυκλάδων του ΠΑΣΟΚ Ελισάβετ Παπαζώη είχε διατελέσει πρόεδρος του ΔΣ της Πάρκο Πάρου από το 2009 ως το 2019. Η κ. Παπαζώη και μέλη της Κίνησης Πολιτών Πάρου κατέθεσαν στις 24 Αυγούστου αίτηση στον Δήμο και την Κτηματική Υπηρεσία για μονομερή ανάκληση της παραχώρησης του αιγιαλού στην Project Διώνη. Στην αίτησή τους επικαλούνται τους ίδιους τους όρους της σύμβασης που προβλέπουν αυτόματη λύση της, σε περίπτωση κατάληψης μεγαλύτερης από την προβλεπόμενη έκταση. 

[Οι πολίτες] αισθάνονται ότι περιορίζονται σε μια όλο και πιο μικρή γωνιά, στην άκρη του δημόσιου χώρου, τον οποίο εννοούν να καταπατούν εντελώς αυθαίρετα, κάποιοι άνθρωποι για ίδιον όφελος.

Δαμιανός Γαβαλάς, καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου

«Η εταιρεία Project Διώνη έχει μετατρέψει σε ιδιωτικό Beach Bar με εκκωφαντική μουσική την παραλία του Άι Γιάννη Δέτη, καταλαμβάνοντας με ομπρέλες και ξαπλώστρες αυθαίρετα το σύνολο σχεδόν της παράκτιας ζώνης έως την ακτογραμμή, αποκλείοντας ουσιαστικά την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών στην θάλασσα» αναφέρει στο Reporters United η κ. Παπαζώη. «Τα παραπάνω συνιστούν προκλητική παραβίαση των όρων της Σύμβασης Μίσθωσης που έχει υπογράψει η Project Διώνη ως εκμισθώτρια εταιρεία με τον Δήμο Πάρου και την Κτηματική Κυκλάδων». 

«Η ελεύθερη πρόσβαση πολιτών στην θάλασσα αποτελεί ένα δημόσιο αγαθό, βαθιά χαραγμένο στην ελληνική ψυχοσύνθεση και δεν εξαρτάται από τη διακριτική ευχέρεια των διοικητικών οργάνων να το προστατέψουν ή όχι. Αποτελεί επιβεβλημένη ενέργεια, για τη Διοίκηση, η λεγόμενη “δεσμία αρμοδιότητα”», συμπληρώνει, τονίζοντας ότι ο Δήμος και η Κτηματική Υπηρεσία «όφειλαν να έχουν εκδώσει [τη σχετική πράξη] αμέσως μετά την αυτοψία στις 17 Ιουλίου». 

Όπως το θέτει ο κ. Γαβαλάς από την Κίνηση Πολιτών Πάρου, «το κίνημά μας ξεκίνησε από μια αγωνία και μια έγνοια για τη συρρίκνωση του δημόσιου χώρου. Από μια αίσθηση ασφυξίας των πολιτών, οι οποίοι αισθάνονται ότι περιορίζονται σε μια όλο και πιο μικρή γωνιά, στην άκρη του δημόσιου χώρου, τον οποίο εννοούν να καταπατούν εντελώς αυθαίρετα, κάποιοι άνθρωποι για ίδιον όφελος».

Τι απαντάει η εταιρεία του Νίκου Θ. Βαρδινογιάννη

Μέχρι τη δημοσίευση, δεν είχαμε λάβει απάντηση στα ερωτήματά μας από την Project Διώνη.  

Επιχειρήσαμε επίσης να επικοινωνήσουμε με τον ίδιο τον κ. Νίκο Θ. Βαρδινογιάννη, μέσω της εταιρείας της AVE ΑΕ, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. 

Η Project Διώνη είχε στείλει όμως ενημέρωση στο ΔΣ της Πάρκο Πάρου Δημοτική ΑΕ στις αρχές Αυγούστου. Με βάση τα λεγόμενά της η συνολική επιφάνεια που δικαιούται να διαχειρίζεται ανέρχεται σε 2.195,33 τ.μ. (κατά 100 τ.μ. λιγότερο από την έκταση που είχε καταλάβει την ημέρα της αυτοψίας). Όμως πέφτει σε αντιφάσεις, αφού στο τοπογραφικό διάγραμμα που επισυνάπτει εμφανίζει το καταπατημένο τμήμα του αιγιαλού «προς νέα μίσθωση», ενώ τμήμα του παλαιού αιγιαλού εμφανίζεται μισθωμένο στις 19 Ιουλίου, δύο μέρες δηλαδή μετά την αυτοψία από την επιτροπή του δήμου. Στις 25 Αυγούστου, σε δελτίο τύπου παραδέχεται ότι ακόμη δεν έχει εξασφαλίσει 150 τ.μ. αιγιαλού, διευκρινίζει όμως ότι είναι «στο τελικό στάδιο».

Η εταιρεία δεν κοινοποίησε τις συμβάσεις ούτε στην Πάρκο Πάρου Δημοτική ΑΕ, παρότι η τελευταία έχει ρόλο συμβούλου της Project Διώνη για τη διαχείριση του αιγιαλού, απαντώντας ότι πρόκειται για «ιδιωτικό συμφωνητικό και δεν είναι ανακοινώσιμο».