Στις 17 Σεπτεμβρίου το Reporters United δημοσίευσε ρεπορτάζ με το οποίο αποκάλυπτε πως ο δημόσιος οργανισμός Enterprise Greece ανέθεσε στην Edelman, την πολυεθνική του λόμπινγκ, την εκπροσώπηση της ελληνικής κυβέρνησης στα διεθνή ΜΜΕ με σκοπό τη «θετική προβολή» της χώρας και της ίδιας της κυβέρνησης έναντι σχεδόν ενός εκατομμυρίου ευρώ για οκτώ μήνες.
Παρότι κατά τη διάρκεια του ρεπορτάζ μας είχαμε υποβάλει μέσω μέιλ ερωτήματα στην Enterprise Greece, και πιο συγκεκριμένα στον πρόεδρο Γιάννη Σμυρλή, στον διευθύνοντα σύμβουλο Γεώργιο Φιλιόπουλο, αλλά και στην υπάλληλο του οργανισμού που αναφέρεται στην περίληψη της διακήρυξης του διαγωνισμού ως «αρμόδιος», δεν είχαμε πάρει απάντηση.
Το R•U κάνει αίτημα Πρόσβασης στη Δημόσια Πληροφορία (FOI)
Μετά τη δημοσίευση του ρεπορτάζ, στις 23 Σεπτεμβρίου, προχωρήσαμε σε επίσημο αίτημα κατάθεσης εγγράφων σύμφωνα με το δικαίωμα της πρόσβασης στη Δημόσια Πληροφορία (FOI ή Freedom of Information). Στην αίτησή μας ζητήσαμε:
- Αντίγραφο του κειμένου της σύμβασης μεταξύ της Enterprise Greece και της εταιρείας Edelman, με θέμα τον σχεδιασμό και την υλοποίηση «Στρατηγικής και Διαχείρισης των σχέσεων με Διεθνή Μέσα».
- Το περιεχόμενο των επικοινωνιών (ηλεκτρονική και έντυπη αλληλογραφία, συνημμένα έγγραφα) μεταξύ Enterprise Greece και Edelman από την 1η Μαΐου 2020 μέχρι τις 23 Σεπτεμβρίου 2021.
- Πληροφορίες σχετικά με τυχόν προηγούμενη σύμβαση μεταξύ της Enterprise Greece και της Edelman.
Αυτή τη φορά, η Enterprise Greece απάντησε – ενδεχομένως επειδή οι ερωτήσεις μας είχαν τον χαρακτήρα ενός επίσημου αιτήματος Πρόσβασης στη Δημόσια Πληροφορία, διαδικασίας που είναι κατοχυρωμένη στο Σύνταγμα αλλά και σε σειρά νόμων, τους οποίους επικαλεστήκαμε στο αίτημά μας.
Στις 27 Σεπτεμβρίου, στην απάντησή του ο οργανισμός μας είπε: «Η Enterprise Greece έχει τηρήσει στο ακέραιο τις απαιτούμενες διατυπώσεις δημοσιότητας και διαφάνειας». Όμως, η Enterprise Greece δεν παρείχε καμία πληροφορία σχετικά με το περιεχόμενο της σύμβασης ούτε σχετικά με την αλληλογραφία της με την Edelman, παρότι ο νόμος επιβάλλει αυτού του είδους την ενημέρωση.
Η απάντησή της ωστόσο περιείχε μια σημαντική αποκάλυψη: «[Η] οικεία σύμβαση [με την Edelman] δεν έχει ακόμα υπογραφεί».
To Enterprise Greece δεν διευκρίνισε πότε επρόκειτο να υπογραφεί η σύμβαση αλλά σημείωνε: «Άμα την υπογραφή αυτής θα λάβει χώρα η δημοσίευση στον ελεύθερα προσβάσιμο χώρο του Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικών Δημόσιων Συμβάσεων στο Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων». Το λεγόμενο ΚΗΜΔΗΣ (στον ιστότοπο promitheus.gov.gr) είναι η διαδικτυακή πύλη που χρησιμοποιείται για κάθε είδους επικοινωνία και ανταλλαγή πληροφοριών από τις αναθέτουσες αρχές στις συμβάσεις άνω των 30.000 ευρώ.
Δέκα μέρες αργότερα, στις 8 Οκτωβρίου, η σύμβαση με την Edelman δημοσιεύτηκε ηλεκτρονικά στο ΚΗΜΔΗΣ, το οποίο παρέχει μεν διαφάνεια στις συμβάσεις του δημοσίου αλλά παραμένει πολύ δύσκολο στη χρήση του και στην αναζήτηση στοιχείων για αυτούς που δεν γνωρίζουν την πλατφόρμα.
Σύμφωνα με το έγγραφο που αναρτήθηκε, η σύμβαση υπογράφτηκε στις 5 Οκτωβρίου και φαίνεται να είναι σχεδόν ταυτόσημη με την προκήρυξη στα στοιχεία της οποίας είχε αναφερθεί αναλυτικά το Reporters United στο αρχικό ρεπορτάζ του.
Εκτέλεση σύμβασης χωρίς υπογραφή;
Η υπογραφή της σύμβασης στις 5 Οκτωβρίου δεν θα αποτελούσε πρόβλημα εάν η εταιρεία Edelman δεν φαινόταν να παρέχει ήδη επικοινωνιακή υποστήριξη στην ελληνική κυβέρνηση πριν καν κερδίσει τον σχετικό διαγωνισμό, όπως αποκάλυψε το Reporters United.
- Στις 23 Ιουνίου 2021, σύμφωνα με μέιλ που έχει στη διάθεσή του το Reporters United, ένας υπάλληλος της Edelman ενημέρωνε ξένο ανταποκριτή μεγάλου μέσου για την απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης να στηρίξει την ευρωπαϊκή διακήρυξη για την υποστήριξη των LGBTQ+ δικαιωμάτων στην Ευρώπη.
- Το καλοκαίρι του 2020 όταν ακόμα δεν είχε γίνει καν η προκήρυξη του διαγωνισμού, σύμφωνα με πληροφορίες του Reporters United που δεν έχουν διαψευστεί από τα εμπλεκόμενα μέρη, η Edelman είχε προσεγγίσει για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης μεγάλο διεθνές αγγλόφωνο μέσο.
«Η Enterprise Greece δεν έχει συνεργαστεί στο παρελθόν με την εταιρεία Edelman»
Enterprise Greece
Στο ερώτημά μας σχετικά με παλαιότερη σύναψη συνεργασίας της ελληνικής κυβέρνησης με την εταιρεία δημοσίων σχέσεων και επικοινωνίας, η Enterprise Greece υποστηρίζει ότι «…δεν έχει συνεργαστεί στο παρελθόν με την εταιρεία Edelman».
Εργαστήρια για τα αιτήματα FOI
Η υποβολή ερωτήματος FOI από το Reporters United προς την Enterprise Greece εντάσσεται στην προσπάθεια που κάνει το Reporters United, μαζί με άλλες οργανώσεις, για την ανάπτυξη στη χώρα μας ενός σημαντικού εργαλείου διαφάνειας και λογοδοσίας. Το Δικαίωμα στη Δημόσια Πληροφορία, παρότι πολλαπλώς κατοχυρωμένο στην ελληνική νομοθεσία και το Σύνταγμα, αγνοείται από τη Διοίκηση. Με αυτή την έννοια, η απάντηση του Enterprise Greece αποτελεί ένα μικρό αλλά σημαντικό βήμα προόδου.
Το 2020, λίγο πριν την πανδημία, συνδιοργανώσαμε μαζί με το Vouliwatch και την ΕΕΛΛΑΚ (Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών) στο Ρομάντσο, στο κέντρο της Αθήνας, δύο εργαστήρια για τη χρήση FOI από δημοσιογράφους. Στα εργαστήρια συμμετείχαν δια ζώσης, στο πρώτο, η Helen Darbishire από την οργάνωση Access Info και στο δεύτερο η δημοσιογράφος της Le Monde Stephane Horel. Από ελληνικής πλευράς, εισηγήσεις έκαναν ειδικοί στο θέμα των FOIA από το Vouliwatch (Στέφανος Λουκόπουλος και Μαρία Ναθαναήλ) και την ΕΕΛΛΑΚ (Δέσποινα Μητροπούλου).
