Την περασμένη Δευτέρα ο Κυριάκος Μητσοτάκης μίλησε στην COP26, τη διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή. Η σημασία της COP26 έγκειται στο ότι ο πλανήτης έχει ήδη υπερθερμανθεί κατά 1,1°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα (Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή του Κλίματος- IPCC) και είμαστε κοντά στο να ξεπεράσουμε το όριο του 1,5°C, το οποίο θα επιφέρει σοβαρές συνέπειες στο κλίμα και τη ζωή μας (IPCC)
Για να αποφύγουμε την κλιματική κατάρρευση, τα κράτη πρέπει να περιορίσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπιου, όπως είναι το διοξείδιο του άνθρακα και το μεθάνιο. Μάλιστα, σύμφωνα με την IPCC, «αν δεν υπάρξουν άμεσες, ταχείες και μεγάλης κλίμακας μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ο περιορισμός της αύξησης της θερμοκρασίας κοντά στον 1,5°C ή ακόμη και στους 2°C θα είναι ανέφικτος». Αυτό σημαίνει άμεση λήψη μέτρων για την εγκατάλειψη του λιγνίτη, του πετρελαίου και του ορυκτού αερίου. Αυτά ακριβώς τα μέτρα συζητούν οι ηγέτες των κρατών στη Γλασκώβη.
Παρά την υπαρξιακή σημασία της διάσκεψης για την ανθρωπότητα, ο κ. Μητσοτάκης προσπάθησε να αποκρύψει από τη διεθνή και την ελληνική κοινή γνώμη τις αντιπεριβαλλοντικές πολιτικές που προωθεί η κυβέρνησή του προς ικανοποίηση και της ελληνικής βιομηχανίας ορυκτών καυσίμων. Συγκεκριμένα:
Αποσιώπηση της στήριξης στο ορυκτό αέριο
Στην ομιλία του ο πρωθυπουργός είπε ότι «η Ελλάδα θα έχει απαλλαγεί από τον λιγνίτη το αργότερο μέχρι το 2028, ενώ όλες οι παλιές λιγνιτικές μονάδες θα κλείσουν σταδιακά έως το 2023».
Αυτό που δεν είπε είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση προωθεί το αέριο, παρότι και αυτό αποτελεί ορυκτό καύσιμο που εκλύει αέρια του θερμοκηπίου και είναι καταστροφικό για το κλίμα. Όπως γράψαμε σε thread στο Twitter (βλ. παρακάτω), η καύση και η εξόρυξη αερίου εκλύει διοξείδιο του άνθρακα, τον σημαντικότερο παράγοντα στην υπερθέρμανση του πλανήτη, καθώς και μεθάνιο, το οποίο είναι πολύ πιο ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου συγκριτικά με το διοξείδιο του άνθρακα, αφού σε ορίζοντα 20 ετών, ένα μόριο μεθανίου είναι περίπου 90 φορές πιο αποτελεσματικό στην παγίδευση θερμότητας στην ατμόσφαιρα συγκριτικά με ένα μόριο διοξειδίου του άνθρακα.
Την ώρα λοιπόν που περισσότερες από 100 χώρες, μεταξύ των οποίων ΗΠΑ και ΕΕ, δεσμεύονταν στην COP26 να περιορίσουν έως το 2030 τις εκπομπές μεθανίου κατά 30% σε σχέση με τα επίπεδα του 2020, η Ελλάδα προωθεί την καύση του ορυκτού αερίου που εκλύει μεθάνιο!
Πράγματι, το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (το ΕΣΕΚ περιγράφει τις βασικές κυβερνητικές πολιτικές για την ενέργεια) προβλέπει ότι έως το 2030 η συνολική ισχύς μονάδων παραγωγής αερίου στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα φτάσει από τα 4,9 GW στα 7 GW, κάτι που σημαίνει την κατασκευή νέων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής ορυκτού αερίου. Μια τέτοια μονάδα είναι το εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας από αέριο της εταιρείας «Μυτιληναίος» στη Βοιωτία, στα εγκαίνια του οποίου μάλιστα έθεσε τον θεμέλιο λίθο και μίλησε ο Κυριάκος Μητσοτάκης τον Οκτώβριο του 2019.
Ο κ. Μητσοτάκης δεν έκανε καμία αναφορά στα προγράμματα έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων, τα οποία στηρίζει, όπως έκαναν όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις των ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη υποστηρίζει και τις υποδομές ορυκτού αερίου, όπως τον αγωγό TAP, που σχεδιάζεται να μεταφέρει αέριο από τα ελληνοτουρκικά σύνορα στη νότια Ιταλία, τον αγωγό IGB, που θα μεταφέρει αέριο από την Ελλάδα προς τη Βουλγαρία και αντίστροφα, και τον EastMed, ο σχεδιασμός του οποίου προβλέπει μεταφορά αερίου από την Κύπρο και το Ισραήλ στην Ευρώπη (βλ. παρακάτω ανάρτηση του κ. Μητσοτάκη σχετικά με υπογραφή της συμφωνίας για τον EastMed). Τη στήριξή του έχει εκφράσει και για τον σχεδιαζόμενο σταθμό υγροποιημένου αερίου στην Αλεξανδρούπολη.
Τίποτα από τα παραπάνω δεν αναφέρθηκε στην COP26.
Αν και το αέριο είναι μια επιζήμια ενεργειακή πολιτική για το κλίμα, είναι απολύτως εναρμονισμένη με τα επιχειρηματικά σχέδια των μεγαλύτερων ενεργειακών ομίλων της χώρας. Ενδεικτικά, πέρα από τη μονάδα της «Μυτιληναίος» στη Βοιωτία, τον περασμένο Ιούνιο ανακοινώθηκε η συνεργασία της Motor Oil (Ομίλου Βαρδινογιάννη) με τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ (συμφερόντων Περιστέρη-Μαρινάκη) για την κατασκευή μονάδας ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο το αέριο στην Κομοτηνή.
Υπαναχώρηση για τον λιγνίτη
Πάντως, ακόμα και η δήλωση του πρωθυπουργού για τον λιγνίτη είναι προβληματική, αφού όπως παρατήρησε το ελληνικό γραφείο της WWF, «αποτελεί υπαναχώρηση σε σχέση με τις δηλώσεις του μόλις ένα μήνα νωρίτερα από το βήμα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, όπου είχε δηλώσει ως καταληκτική ημερομηνία απολιγνιτοποίησης το 2025». Η περιβαλλοντική οργάνωση σημειώνει ότι από τις «δηλώσεις (σ.σ.: του πρωθυπουργού) φαίνεται ότι παρατείνεται η λειτουργία της νέας και οικονομικά ζημιογόνου λιγνιτικής μονάδας Πτολεμαΐδα V, η οποία θα ευθύνεται για περίπου 4,4 εκατ. τόνους CO2 κάθε χρόνο».
Τέλος στον λιγνίτη για χάρη του κλίματος ή της βιομηχανίας;
Από το ρεπορτάζ προκύπτει ότι το αέριο κατάφερε να αυξήσει την παρουσία του στο ενεργειακό μείγμα της χώρας χάρη στην εγκατάλειψη του λιγνίτη. Και ναι, ο λιγνίτης πρέπει να εγκαταλειφθεί αμέσως, όχι όμως για ένα άλλο ορυκτό καύσιμο, αλλά για πράσινες εναλλακτικές, όπως οι ΑΠΕ και η αποθήκευση ενέργειας. Ωστόσο το ΕΣΕΚ κάνει ακριβώς το αντίθετο, σκοτώνει τον λιγνίτη για χάρη του αερίου και όχι για τις ΑΠΕ. Προβλέπει αύξηση των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στο μόλις κατά 5% σε σχέση με το προηγούμενο ΕΣΕΚ, ενώ η αντίστοιχη αύξηση του μεριδίου του αερίου είναι σχεδόν 13%. Μήπως τελικά ο λιγνίτης εγκαταλείπεται όχι για χάρη του κλίματος, αλλά για χάρη της βιομηχανίας;
Καμία κουβέντα για τη στήριξη στις εξορύξεις
Ο κ. Μητσοτάκης δεν έκανε καμία αναφορά στα προγράμματα έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων που έχουν σχεδιαστεί σε χερσαία και θαλάσσια οικόπεδα έκτασης αντίστοιχης με το 57% της ελληνικής επικράτειας. Σύμφωνα με τις Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), σε αυτά τα οικόπεδα περιλαμβάνονται δεκάδες περιοχές του δικτύου Natura 2000. Πάντως, είναι αξιοσημείωτο ότι όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ) στήριξαν τις εξορύξεις, παρότι είναι ασύμβατες με την ανάγκη εγκατάλειψης ορυκτών καυσίμων, και παρότι, ειδικά όσον αφορά τουλάχιστον τα θαλάσσια οικόπεδα, είναι καταφανώς ασύμβατες με την εικόνα που παρουσίασε ο πρωθυπουργός που μίλησε για το πώς θα μετατρέψουμε «σταδιακά τα νησιά μας σε 100% πράσινους και ενεργειακά αειφόρους, αυτόνομους προορισμούς».
Σιωπή για την κρατική ενίσχυση στην πετρελαϊκή βιομηχανία
Από τον πρωθυπουργό δεν έγινε καμία αναφορά ούτε στο ότι η ελληνική κυβέρνηση αξιοποίησε το προσωρινό πλαίσιο της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις, με σκοπό να κινητοποιήσει 100 εκατ. ευρώ για τη στήριξη της Energean Oil and Gas, της ελληνικής πετρελαϊκής που εκμεταλλεύεται το κοίτασμα πετρελαίου στον Πρίνο και συμμετέχει σε προγράμματα έρευνας και εξόρυξης υδρογονανθράκων στην Αιτωλοακαρνανία, τα Ιωάννινα και το Κατάκολο.
Σύμφωνα με την Κομισιόν, η στήριξη προς την Energean, που προβλέφθηκε για την αντιμετώπιση των συνεπειών από την κατάρρευση της κατανάλωσης και της τιμής πετρελαίου κατά την πανδημία, θα λάβει τη μορφή, πρώτον, δημόσιας εγγύησης για εμπορικό δάνειο ύψους περίπου 90,5 εκατ. ευρώ που θα συνάψει η Energean και, δεύτερον δανείου μειωμένης εξασφάλισης ύψους 9,5 εκατ. ευρώ από το ελληνικό κράτος.
«Αυτό το καλοκαίρι η χώρα μας απλώς κάηκε»
Δύο ημέρες μετά την ομιλία του στην COP26, ο Κυριάκος Μητσοτάκης έγραψε άρθρο γνώμης στο Politico με τίτλο «Υπάρχει ακόμα διέξοδος από την κλιματική κρίση». Κι εκεί σώπασε για το αέριο, τις εξορύξεις, την κρατική ενίσχυση στη βιομηχανία. Μάλιστα, έγραψε ότι «η Ελλάδα έχει μέχρι στιγμής καταφέρει να κινητοποιήσει σημαντική χρηματοδότηση της ΕΕ για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής», ξεχνώντας να προσθέσει ότι η Ελλάδα κατάφερε να κινητοποιήσει κρατική ενίσχυση της ΕΕ και για τη διάσωση μιας επένδυσης πετρελαίου που οξύνει την κλιματική αλλαγή.
Αντί επιλόγου, μια παρατήρηση. Σε μια από τις πρώτες φράσεις του στο Politico ο κ. Μητσοτάκης είπε ότι «αυτό το καλοκαίρι η χώρα μας απλώς κάηκε» (“This summer, our country simply burned”). Είναι επικίνδυνο ο ηγέτης μιας χώρας να πιστεύει ότι το καλοκαίρι η χώρα του απλώς κάηκε, σαν να είναι ένας οποιοσδήποτε παρατηρητής που δεν έχει ευθύνη πρόληψης περιβαλλοντικών καταστροφών, σαν να πρόκειται για έναν οποιονδήποτε παρατηρητή που θα δικαιολογήσει την αποτυχία πρόληψης περιβαλλοντικών καταστροφών ρίχνοντας το φταίξιμο στην κλιματική κρίση. Διαφορετικά έχουμε πρόβλημα, μιας που με ορυκτά καύσιμα, εξορύξεις υδρογονανθράκων, κρατικές ενισχύσεις στην πετρελαϊκή βιομηχανία, αλλά και ηγέτες παρατηρητές, δεν υπάρχει καμία διέξοδος από την κλιματική κρίση.
