Η έρευνα για τη νικοτίνη στα προϊόντα IQOS της Philip Morris International (PMI) έγινε από το Bureau of Investigative Journalism (TBIJ) και δημοσιεύτηκε στα αγγλικά. To Reporters United ερεύνησε την ελληνική πλευρά της υπόθεσης και τον ρόλο της Παπαστράτος, θυγατρικής της PMI. Τόσο το Bureau όσο και το Reporters United απέστειλαν ερωτήματα στην PMI και την Παπαστράτος αντίστοιχα. Οι απαντήσεις των εταιρειών είναι διαθέσιμες στο «Έγγραφο Επιστημονικής Ενημέρωσης» το οποίο μας απέστειλαν.

«Έναν κόσμο χωρίς τσιγάρο» ευαγγελίζονται η Philip Morris International (PMI), η μεγαλύτερη καπνοβιομηχανία του κόσμου, και η ελληνική θυγατρική της, η Παπαστράτος. Αυτό που εννοούν είναι έναν κόσμο στον οποίο οι καταναλωτές θα χρησιμοποιούν τα θερμαινόμενα προϊόντα καπνού IQOS, τα οποία διαφημίζονται ως πιο υγιεινή εναλλακτική λύση για τους καπνιστές που θέλουν να αποφύγουν το κλασικό τσιγάρο. 

Αυτές οι συσκευές θερμαίνουν ράβδους μιας χρήσης χωρίς να τις καίνε και διαφέρουν από τα ατμοτσιγάρα ή τα ηλεκτρονικά τσιγάρα, τα οποία συνήθως περιέχουν νικοτίνη αλλά όχι καπνό. 

Ωστόσο, έρευνα που πραγματοποίησε το Bureau of Investigative Journalism, ευρύτερα γνωστό ως Bureau, σε συνεργασία με το Reporters United στην Ελλάδα, δείχνει ότι οι συσκευές θερμαινόμενου καπνού IQOS περιέχουν πολύ περισσότερη νικοτίνη από ό,τι ισχυρίζεται η εταιρεία. 

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, μια ράβδος καπνού περιέχει περισσότερα από 4 μιλιγκράμ (mg) νικοτίνης, δηλαδή οκτώ φορές την ποσότητα που συχνά ισχυρίζεται η PMI ότι περιέχει. 

Την ίδια στιγμή, οι καταναλωτές λαμβάνουν παραπλανητικές και συγκεχυμένες πληροφορίες από την εταιρεία για την ποσότητα της νικοτίνης στο προϊόν. Αυτή η ασάφεια διαπιστώθηκε μεταξύ άλλων και κατά τη διάρκεια ζωντανών διαδικτυακών συνομιλιών που πραγματοποίησε το Bureau με την εταιρεία σε εννέα διαφορετικές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Η ίδια ασάφεια χαρακτηρίζει και την Παπαστράτος.

Απο το 0,5 στο 4,1 – ένα IQOS δρόμος

Σε διαφημιστικό υλικό της αλλά και σε δημοσιογράφους του Bureau of Investigative Journalism που την προσέγγισαν με την ιδιότητα του καταναλωτή, η PMI ισχυρίστηκε ότι κάθε ράβδος καπνού περιέχει 0,5 mg νικοτίνης, αλλά η έρευνα του Bureau διαπίστωσε ότι η πραγματική περιεκτικότητα σε νικοτίνη είναι οκτώ φορές υψηλότερη.

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν διεθνή πρότυπα για τον έλεγχο του περιεχομένου των θερμαινόμενων προϊόντων καπνού, δημιουργώντας μια γκρίζα ζώνη στον τρόπο παρουσίασης αυτών των πληροφοριών στους καταναλωτές.

Τα προϊόντα αυτά αυξάνονται γρήγορα σε δημοτικότητα και πλέον αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 2,5% των πωλήσεων όλων των προϊόντων καπνού στην ΕΕ. Η PMI εκτίμησε πέρυσι ότι τα IQOS έχουν περίπου 20 εκατομμύρια χρήστες.

Μια ράβδος καπνού περιέχει περισσότερα από 4 mg νικοτίνης, οκτώ φορές πάνω από την ποσότητα που συχνά ισχυρίζεται η PMI.

Με advertorial της (δηλαδη πληρωμένο από την εταιρεία δημοσίευμα) το 2020 η Παπαστράτος επεσήμαινε την επιτυχία αυτών των προϊόντων στην Ελλάδα. Παρουσία του τότε προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου και του υπουργού Υγείας Βασίλη Κικίλια, ο κ. Φρεντ ντε Βίλντε, επικεφαλής της PMI στην Ευρώπη, χαρακτήρισε την Ελλάδα «παράδειγμα προς μίμηση» αφού «συγκαταλέγεται στις τρεις πρώτες αγορές παγκοσμίως όσον αφορά τις smoke-free εναλλακτικές λύσεις».

Η σημασία του IQOS είναι μεγάλη για την Παπαστράτος. Η εταιρεία, που ιδρύθηκε το 1913 και για πολλές δεκαετίες ήταν ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς τσιγάρων στη Ελλάδα, εξαγοράστηκε από την PMI το 2014. Το 2018 στράφηκε αποκλειστικά στην παραγωγή IQOS, εγκαινιάζοντας παράλληλα τις νέες εγκαταστάσεις της στον Ασπρόπυργο. Από το εργοστάσιο της Παπαστράτος, ένα από τα τρία που έχει η PMI διεθνώς, παράγονται καθημερινά 46.000.000 ράβδοι καπνού HEETS, εκ των οποίων 45.000.000 εξάγονται σε επτά χώρες.

Ωστόσο, τα τεστ που πραγματοποίησε το Bureau στο πανεπιστημιακό κέντρο δημόσιας υγείας στην Ελβετία Unisanté και αναλύθηκαν από τη Force Technology στη Δανία αποκάλυψαν ότι υπάρχουν 4,1 mg νικοτίνης σε κάθε ράβδο καπνού. 

Η νικοτίνη είναι ένα από τα πιο εθιστικά ναρκωτικά στον κόσμο, μαζί με την ηρωίνη και την κοκαΐνη. Ο εθισμός στον καπνό σκοτώνει περισσότερους από οκτώ εκατ. ανθρώπους τον χρόνο. 

Ο αριθμός 0,5 mg που διαλαλεί η PMI φαίνεται να προκύπτει από μια δική της εκδοχή των τεστ πιστοποίησης ISO (International Organization for Standardization). Σύμφωνα με αυτήν, η καταμέτρηση γίνεται με βάση τη νικοτίνη στις εκπομπές του προϊόντος, τι εισπνέει δηλαδή κάποιος. Μ’ αυτό τον τρόπο όμως δεν καταμετράται η συνολική νικοτίνη που περιέχει ένα τσιγάρο, η οποία είναι σημαντικά υψηλότερη.  

Ωστόσο, ακόμα κι αν η ποσότητα των 0,5 mg νικοτίνης αφορούσε τις εκπομπές της ράβδου, οι δοκιμές του Bureau διαπίστωσαν ότι κάθε ράβδος απελευθερώνει περισσότερο από το διπλάσιο, δηλαδή 1,2 mg. Στο έγγραφο «επιστημονικής ενημέρωσης» (δες αμέσως παρακάτω) που απέστειλε η μεν PMI στο Bureau και η Παπαστράτος στο Reporters United, η εταιρεία παραδέχεται ότι και τα δικά της τεστ δοκιμών είχαν εντοπίσει παραπλήσια νούμερα. 

Παρόλα αυτά, το Bureau δεν μπόρεσε να βρει ούτε μία παρουσίαση του προϊόντος που να αναφέρεται σε αυτό το νούμερο.

Οι απαντήσεις από PMI και Παπαστράτος

Απευθύναμε ερωτήματα στην εταιρεία, το μεν Bureau προς τη μητρική PMI, το δε Reporters United (στις 23 Αυγούστου) προς τη θυγατρική Παπαστράτος. 

Η Παπαστράτος αρκέστηκε στο να μας παραπέμψει στην απάντηση της PMI προς το Bureau: Ένα συνημμένο έγγραφο με τεχνικές πληροφορίες διατυπωμένο στα αγγλικά που φέρει τον τίτλο «Έγγραφο Επιστημονικής Ενημέρωσης προς το The Bureau of Investigative Journalism». Για λόγους διαφάνειας, δημοσιεύουμε το έγγραφο της PMI εδώ ενώ έχουμε χρησιμοποιήσει αυτούσια αποσπάσματα απ’ αυτό στο ρεπορτάζ μας ώστε να αποτυπωθεί με τη μεγαλύτερη δυνατή σαφήνεια η άποψη της εταιρείας.

Στην απάντησή της η PMI κατηγόρησε το Bureau ότι η διάκριση μεταξύ περιεκτικότητας σε νικοτίνη της ράβδου και εκπομπών νικοτίνης δημιουργεί σύγχυση. Πρόσθεσε δε ότι οι δικές της δοκιμές είχαν βρει έως και 4,6 mg συνολικής νικοτίνης.

Σε άλλο σημείο της απάντησής της, η εταιρεία παραδέχεται πως «οι ενήλικοι καπνιστές που μεταβαίνουν από το κλασικό τσιγάρο στα IQOS, λαμβάνουν παρόμοια ποσότητα νικοτίνης και έτσι τα IQOS θεωρούνται εξίσου εθιστικά με τα τσιγάρα».  

Ανέφερε επίσης ότι η περιεκτικότητα σε νικοτίνη τόσο των θερμαινόμενων ράβδων καπνού όσο και των τσιγάρων «δεν έχει μεγάλη σημασία για τους καταναλωτές», επισημαίνοντας τις διαφορές μεταξύ της περιεκτικότητας σε νικοτίνη, των εκπομπών και της έκθεσης (της ποσότητας που απορροφάται από τον χρήστη).

Στα καταστήματα και τα chat room της Παπαστράτος στην Ελλάδα

Το Reporters United επισκέφτηκε ένα από τα 23 καταστήματα πώλησης IQOS της Παπαστράτος στην Ελλάδα, ζητώντας πληροφορίες για το προϊόν. Η πωλήτρια μας παρουσίασε τα χαρακτηριστικά μιας συσκευής θερμαινόμενου καπνού, λέγοντας ότι κάθε ράβδος έχει «0,5 mg σταθερά και στις 9 γεύσεις», χωρίς ωστόσο να διευκρινίσει αν η ποσότητα αυτή αφορά την περιεκτικότητα της ράβδου ή τις εκπομπές. 

«Οι καπνιστές που μεταβαίνουν από το τσιγάρο στα IQOS λαμβάνουν παρόμοια ποσότητα νικοτίνης. Τα IQOS θεωρούνται εξίσου εθιστικά με τα τσιγάρα»

PMI και Παπαστράτος στο Bureau και το Reporters United

Το Bureau έκανε ανάλογες ερωτήσεις στο ελληνικό live chat της PMI, σε χρόνο πριν την υποβολή ερωτήσεων προς την εταιρεία. Οι απαντήσεις που έλαβε επέτειναν τη σύγχυση. Η εκπρόσωπος της PMI ισχυρίστηκε, λανθασμένα με βάση τα ευρήματα του Bureau, ότι η περιεκτικότητα των ράβδων σε νικοτίνη είναι 0,5 mg. Μόνον μετά από ερώτηση αναφέρθηκε στο αερόλυμα, αλλά και τότε επέμεινε ότι η περιεκτικότητα είναι ίδια στη ράβδο και το αερόλυμα. Ισχυρίστηκε ότι «ο τρόπος που κάθε χρήστης χρησιμοποιεί τη συσκευή του παίζει επίσης σημαντικό ρόλο», ανάλογα με το να κανείς εισπνέει «κάθε λίγα δευτερόλεπτα ή με απόσταση 15 δευτερολέπτων». Τέλος, η εκπρόσωπος της PMI παραδέχτηκε ότι ο θερμαινόμενος καπνός έχει την ίδια ποσότητα νικοτίνης με τα «μεσαία τσιγάρα». 

To Reporters United απηύθυνε τις ίδιες ερωτήσεις στο live chat της εταιρείας μετά την αποστολή ερωτήσεων προς PMI και Παπαστράτο. Σε ερώτηση μας για την ποσότητα της νικοτίνης η απάντηση ήταν: «Όσον αφορά το επίπεδο της νικοτίνης στο αερόλυμα του IQOS είναι περίπου 0,5 mg ανά ράβδο καπνού. Το ποσό της νικοτίνης που παράγεται όταν χρησιμοποιείς το IQOS ποικίλλει ανάλογα με το πώς ο ενήλικος χρήστης χρησιμοποιεί το προϊόν. Σύμφωνα με την εμπειρία των χρηστών, αυτό μπορεί να συγκριθεί με τα τσιγάρα μεσαίας έντασης. Παρόλα αυτά, η αίσθηση κάθε ενήλικου χρήστη είναι μοναδική και μπορεί να διαφέρει». 

Τόσο το e-shοp όσο και η ιστοσελίδα της Παπαστράτος δεν κάνουν καμία αναφορά στην ποσότητα της νικοτίνης του IQOS. 

Το Bureau συμμετείχε σε διαδικτυακές συνομιλίες στους ιστότοπους της PMI στη Νότια Αφρική, τη Μαλαισία και σε μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες. Ο αριθμός των 0,5 mg αναφέρθηκε ως απάντηση από το προσωπικό σε 11 χώρες, μόνο δύο από τις οποίες είπαν συγκεκριμένα ότι αναφέρεται στο επίπεδο νικοτίνης στις εκπομπές και όχι στη ράβδο.

Σε μια άλλη περίπτωση, ένας υπάλληλος στον σουηδικό ιστότοπο της PMI ισχυρίστηκε ότι η ποσότητα νικοτίνης σε μια θερμαινόμενη ράβδο καπνού HEETS ήταν 24 φορές μικρότερη από ένα συμβατικό τσιγάρο.

Με βάση αυτές τις αναφορές οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος καταναλωτής μπορεί να παραπλανηθεί. Όπως η Στεφανία Μουτσιφόρα στην Ιταλία, μια από τις μεγαλύτερες αγορές θερμαινόμενου καπνού στον κόσμο. Όταν η Στεφανία έψαξε στο Google για την περιεκτικότητα νικοτίνης μιας ράβδου HEETS, ο ιστότοπος της PMI της είπε ότι κάθε ράβδος είχε μόνο 0,5 mg νικοτίνης. «Σκέφτηκα τότε: Τέλεια, είναι 20 φορές κάτω από τα τσιγάρα που κάπνιζα», λέει η Στεφανία. «Έτσι άρχισα το IQOS».

Πόσο εθιστικός είναι ο θερμαινόμενος καπνός;

Τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού είναι σχετικά νέα στην αγορά και γι’ αυτό το λόγο, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους στην υγεία είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστες. Το διακύβευμα για την PMI διεθνώς αλλά και για την Παπαστράτος στην Ελλάδα είναι να τους επιτρέψουν οι κυβερνήσεις να πουλάνε τα νέα προϊόντα με τον ισχυρισμό ότι είναι λιγότερο βλαβερά από το τσιγάρο. 

Τον Ιούλιο του 2020, ο αμερικανικός οργανισμός φαρμάκου FDA έδωσε την άδεια στην PMI να λέει ότι η χρήση του IQOS εκθέτει τον καπνιστή σε λιγότερες επιβλαβείς χημικές ουσίες από ό,τι το τσιγάρο. Το γεγονός εορτάστηκε δεόντως από την πολυεθνική ενώ αναπαράχθηκε ευρέως και από τα ελληνικά μίντια (παραδείγματα εδώ, εδώ και εδώ). 

Θορυβημένος, ο ΠΟΥ εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία αφενός ζητούσε να μην παρερμηνευθεί η απόφαση του FDA ως δήθεν «έγκριση» του IQOS και αφετέρου υπενθύμιζε την παρουσία τοξινών σε μεγαλύτερη έκταση απ’ ότι στον συμβατικό καπνό του τσιγάρου: Πράγματι, ορισμένες τοξίνες είναι παρούσες σε υψηλότερα επίπεδα στο αερόλυμα των προϊόντων θέρμανσης καπνού απ’ ότι στον καπνό των συμβατικών τσιγάρων και υπάρχουν πρόσθετες τοξίνες στο αερόλυμα που δεν υπάρχουν στον καπνό των τσιγάρων. Οι επιπτώσεις στην υγεία από την έκθεση σε αυτές είναι εν πολλοίς άγνωστες.

Τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού είναι σχετικά νέα και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους στην υγεία είναι σε μεγάλο βαθμό άγνωστες.

Ανάλογες προσπάθειες έκανε η PMI στην Ιταλία όταν ζήτησε από το ιταλικό υπουργείο Υγείας να επανεξετάσει τις μελέτες του για το IQOS. Ωστόσο, το Istituto Superiore di Sanità (ISS), το ιταλικό ινστιτούτο δημόσιας υγείας που διενήργησε ανάλογη έρευνα για λογαριασμό του υπουργείου Υγείας, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν 80 ουσίες στις εκπομπές των IQOS σε πολύ υψηλότερες συγκεντρώσεις από ό,τι στα τσιγάρα. Τέσσερις απ’ αυτές ταξινομούνται ως καρκινογόνες. Οκτώ άλλες ουσίες θα μπορούσαν να προκαλέσουν βλάβη στο DNA, η οποία με τη σειρά της μπορεί να οδηγήσει σε καρκίνο και σε άλλα προβλήματα σχετικά με τη γέννηση ενός εμβρύου.

Η έκθεση του ISS επεσήμανε επίσης ότι η PMI δεν παρείχε συγκεκριμένες μελέτες σχετικά με το επίπεδο εθισμού που προκαλεί το IQOS, κάτι που απαιτείται από την ιταλική νομοθεσία για τη διάθεση ενός νέου προϊόντος καπνού στην αγορά.

Με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων και των ίδιων των δοκιμών της PMI, καταδεικνύεται ότι το IQOS μπορεί να είναι εξίσου εθιστικό με τα τσιγάρα. 

Τα αποτελέσματά του Bureau έδειξαν επίσης ότι ενώ μία ράβδος περιέχει λιγότερη νικοτίνη από ένα τσιγάρο, η εκπομπή της συγκεκριμένης χημικής ουσίας είναι δύο φορές πιο αποτελεσματική. Η ποσότητα νικοτίνης που εισπνέει ένα άτομο είναι σε μεγάλο βαθμό η ίδια.

Στη δήλωσή της προς το Bureau (διαθέσιμη αυτούσια εδώ στα αγγλικά), η PMI αναγνώρισε ότι «οι ενήλικες καπνιστές που μεταβαίνουν στο IQOS λαμβάνουν ποσότητες νικοτίνης συγκρίσιμες με αυτές των κλασικών τσιγάρων».

Το κέντρο κατά του καπνού στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου στο Μιλάνο δήλωσε στο Bureau ότι η υψηλή συγκέντρωση νικοτίνης στο IQOS υποδηλώνει ότι μπορεί να προκαλέσει υψηλά επίπεδα εθισμού. Ο Ρομπέρτο Μπόφι (Roberto Boffi), επικεφαλής του κέντρου, εκτίμησε ότι ορισμένοι από τους ασθενείς του «μοιάζουν να καπνίζουν ακόμη περισσότερο με το IQOS απ ό,τι με τα παραδοσιακά τσιγάρα».

Εκμεταλλεύομενοι αρρυθμίες του συστήματος

Εδώ και πολλά χρόνια, οι μεγάλες καπνοβιομηχανίες εκμεταλλεύονται τα ρυθμιστικά κενά όταν προσδιορίζουν την περιεκτικότητα νικοτίνης σε ένα προϊόν τους. Η μέθοδος πιστοποίησης ISO, η οποία προτιμάται από την ΕΕ και χρησιμοποιείται από την PMI, έχει επικριθεί έντονα από τους επιστήμονες διότι υποτιμά την πραγματική καπνιστική συμπεριφορά. Ήδη από το 2007, ερευνητές διαπίστωναν ότι το ISO είναι «ανεπαρκές για τους σκοπούς της ρύθμισης του προϊόντος ή της ενημέρωσης των καταναλωτών».

Το τεστ που έκανε το Bureau βασίστηκε στο Health Canada Intense, μια εναλλακτική μέθοδο δοκιμών που έχει επικυρωθεί και συνιστάται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).

Με τα μέχρι στιγμής στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων των δοκιμών της PMI, καταδεικνύεται ότι το IQOS μπορεί να είναι εξίσου εθιστικό με τα τσιγάρα.

Πριν από σχεδόν δύο δεκαετίες, ο ΠΟΥ προειδοποίησε ότι η χρήση της πιστοποίησης ISO για τον υπολογισμό της νικοτίνης στα τσιγάρα ήταν παραπλανητική. Η σύμβαση-πλαίσιο του ΠΟΥ για τον έλεγχο του καπνού αναφέρει: «Οι αποδόσεις πίσσας, νικοτίνης και άλλων εκπομπών καπνού που προέρχονται από δοκιμές καπνίσματος σε μηχανές δεν παρέχουν έγκυρες εκτιμήσεις για την ανθρώπινη έκθεση σ’ αυτές».

Αντίστοιχα, οι κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ λένε ότι τα στοιχεία που σχετίζονται με τις εκπομπές, συμπεριλαμβανομένων της νικοτίνης και της πίσσας, δεν πρέπει να τοποθετούνται στη συσκευασία. Η νομοθεσία της ΕΕ επίσης τάσσεται εναντίον της αναφοράς «οποιασδήποτε πληροφορίας» σχετικά με την περιεκτικότητα σε νικοτίνη στα προϊόντα καπνού, κάτι που επισημαίνει και η ίδια η Παπαστράτος στην απάντησή της προς το Reporters United.

Ο Ενρίκο Νταβόλι, επικεφαλής στο Φαρμακολογικό Ερευνητικό Ινστιτούτο Mario Negri στο Μιλάνο δήλωσε στο Bureau ότι τα ευρήματα του ρεπορτάζ συνάδουν με μελέτη του ΠΟΥ, η οποία συντάχθηκε απο ανεξάρτητη ομάδα στην οποία συμμετείχε και ο ίδιος για τη ρύθμιση των προϊόντων καπνού. Ο Νταβόλι λέει ότι ο ισχυρισμός της PMI ότι οι ράβδοι καπνού της περιέχουν 0,5 mg νικοτίνης «δεν είναι σωστή εκτίμηση».

Ποιος θεσπίζει τους κανόνες;

Παρότι η σειρά IQOS της PMI κυκλοφορεί εδώ και οκτώ χρόνια, ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης (ISO) δεν έχει ακόμη δημοσιεύσει ένα διεθνές πρότυπο τεστ για την ανάλυση των χημικών ουσιών που περιέχουν τα προϊόντα θερμαινόμενου καπνού.

Η αρμόδια επιτροπή του ISO αποτελείται από ειδικούς, ακαδημαϊκούς και προσωπικότητες του κλάδου από 31 χώρες. Πρόεδρος της είναι ο Βολφ-Ντίτερ Χέλερ (Wolf-Dieter Heller), ένας πρώην λομπίστας της καπνοβιομηχανίας.

Ο ισχυρισμός της PMI ότι οι ράβδοι καπνού της περιέχουν 0,5 mg νικοτίνης «δεν είναι σωστή εκτίμηση».

Ενρίκο Νταβόλι, επικεφαλής του Φαρμακολογικού Ερευνητικού Ινστιτούτου Mario Negri

Ένα μέλος της επιτροπής αποκάλυψε στο Bureau ότι τα ονόματα των υπολοίπων μελών κρατούνται μυστικά, αλλά η πλειοψηφία προέρχεται από τον χώρο της καπνοβιομηχανίας. «Τους ξέρω όλους», ξεκαθάρισε. 

Όταν το Bureau ζήτησε από τον ISO μια λίστα με τα μέλη της επιτροπής, o ISO απάντησε ότι δεν μπορούσαν να δοθούν ονόματα λόγω προστασίας προσωπικών δεδομένων, αλλά και για να «αποφευχθεί η επιρροή τρίτων στα μέλη».

Η ίδια πηγή εξήγησε στο Bureau ότι κάθε χρόνο ο ISO διοργανώνει μια συνάντηση σε κάθε φορά διαφορετική πόλη του κόσμου. «Η βιομηχανία μπορεί πάντα να πληρώνει για να στέλνει τους εκπροσώπους της σε συναντήσεις. Αντιθέτως, οι δημόσιοι ερευνητικοί οργανισμοί δεν μπορούν».

Μομφή για το ίδρυμα Γκέιτς

Στην αρχική της απάντηση προς το Bureau, η PMI είχε αρχικά αναφέρει ότι δεν θα απαντούσε σε έναν οργανισμό που «γράφει χρηματοδοτούμενο περιεχόμενο» και χρηματοδοτείται από «ομάδα ειδικών συμφερόντων». Στο αγγλικό ρεπορτάζ του, το Bureau εξηγεί πως «λαμβάνει χρηματοδότηση από διάφορες πηγές, και ειδικότερα σε ό,τι αφορά τα θέματα παγκόσμιας υγείας από το Ίδρυμα Bill & Melinda Gates και από το Vital Strategies. Το Bureau είναι ένα βραβευμένο ανεξάρτητο newsroom και οι υποστηρικτές του δεν έχουν εκδοτικό λόγο ή πρόσβαση στα ρεπορτάζ πριν αυτά δημοσιευθούν».

Το Reporters United δεν χρηματοδοτείται από το Ίδρυμα Gates, κάτι τέτοιο άλλωστε απαγορεύεται αυστηρά από τη χρηματοδοτική του πολιτική.

Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Vaping360 GmbH.