Διαφάνεια: Πίσω από το Reporters United

[Τελευταία ενημέρωση: Νοέμβριος 2024]

[English version to be published shortly]

1. Εισαγωγή

Το μοναδικό κεφάλαιο που έχει το Reporters United, το μοναδικό νόμισμα, είναι η ανεξαρτησία του.

Σ’ ένα από τα ιδρυτικά μας κείμενα είχαμε αναφέρει ως στόχο του Reporters United:

«Να διαμορφώσει μια νέα σχέση εμπιστοσύνης με το κοινό βασισμένη σε συγκεκριμένες πρακτικές διαφάνειας και ανεξαρτησίας (π.χ. δημοσίευση οικονομικών στοιχείων, δεσμευτική πολιτική για τις πηγές χρηματοδότησης, τις συγκρούσεις συμφέροντος και τα ασυμβίβαστα των δημοσιογράφων)».

Μέχρι τώρα (Νοέμβριος 2024), δημοσιεύαμε τις πλήρεις Οικονομικές Καταστάσεις μας όπως προέκυπταν από τα επίσημα στοιχεία της ΑΑΔΕ, το ιδιοκτησιακό μας καθεστώς, τη χρηματοδοτική μας πολιτική και τους κανόνες μας για τα ασυμβίβαστα των δημοσιογράφων. Πλέον δημοσιεύουμε σε εξαντλητικό βάθος:

τα οικονομικά μας στοιχεία
όλες τις πηγές των εσόδων μας
το πώς ξοδεύουμε αυτά τα λεφτά
το ιδιοκτησιακό μας καθεστώς
τις εργασιακές σχέσεις εντός του Reporters United
τους κανόνες που δεσμεύουν τους / τις ρεπόρτερ του Reporters United σχετικά με τυχόν συγκρούσεις συμφερόντων ή επαγγελματικά ασυμβίβαστα
την πολιτική χρηματοδότησής μας: από πού δεν παίρνουμε λεφτά.

Αυτό το τελευταίο δεν είναι άσκηση επί χάρτου. Είναι μια πολιτική την οποία έχουμε δοκιμάσει στην πράξη — γι’ αυτό άλλωστε και έχουμε κατά καιρούς τροποποιήσει επιμέρους πτυχές της (συνήθως προς το αυστηρότερο, και πάντα ενημερώνοντας το κοινό).

Έτσι, το Reporters United βρέθηκε στη δύσκολη θέση αρκετές φορές τα τελευταία χρόνια να αρνηθεί σημαντική χρηματοδότηση επειδή ο εν δυνάμει χορηγός δεν ήταν συμβατός με τη χρηματοδοτική μας πολιτική.

Σε ορισμένες περιπτώσεις η άρνησή μας ήταν άμεση επειδή η ασυμβατότητα ήταν ξεκάθαρη, ενώ σε άλλες περιπτώσεις προηγήθηκε εσωτερική διαβούλευση πριν πούμε ναι ή όχι.

Ανέρχονται σε αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ τα ποσά που αρνηθήκαμε να δεχτούμε προκειμένου να μείνουμε συνεπείς στις αρχές μας και να διαφυλάξουμε την ανεξαρτησία μας.

Για παράδειγμα, το 2024 αρνηθήκαμε σημαντική τριετή χρηματοδότηση από ευρωπαϊκό ίδρυμα το οποίο φαινομενικά δεν αντίκειτο στη χρηματοδοτική μας πολιτική, επειδή διαπιστώσαμε ότι ο βασικός του χρηματοδότης ήταν το Open Society Foundations.

Γι’ αυτόν τον λόγο, η υποστήριξη από το κοινό είναι ο μόνος τρόπος ώστε το μονοπάτι του Reporters United, στενό και απότομο, να παραμείνει ανοιχτό προς μια δημοσιογραφία πραγματικά ανεξάρτητη, τολμηρή και τεκμηριωμένη.

2. Οικονομικές καταστάσεις

Κάθε χρόνο το Reporters United δημοσιεύει τις οικονομικές καταστάσεις του για τη χρονιά που πέρασε. Μπορείτε να δείτε τους οικονομικούς απολογισμούς για το 2023, το 2022, το 2021 και για το 2020.

Πηγή για τα δεδομένα των οικονομικών καταστάσεων (2020-2023) είναι τα στοιχεία της ΑΑΔΕ. Για το 2024 (το τρέχον δηλαδή έτος), πηγή των δεδομένων είναι ο τραπεζικός λογαριασμός του Reporters United.

Τα δεδομένα που αναλύονται στις παρακάτω ενότητες προέρχονται από την κίνηση του τραπεζικού μας λογαριασμού, στον οποίο καταγράφονται αναλυτικά όλα τα έσοδα και τα έξοδα. Για λόγους αρχής, στις συναλλαγές του Reporters United δεν υπεισέρχονται μαύρα χρήματα σε καμία περίπτωση. Μεταξύ των δύο πηγών δεδομένων (ΑΑΔΕ και τραπεζικός λογαριασμός) υπάρχουν πολύ μικρές αποκλίσεις.

3. Έσοδα

To Reporters United ιδρύθηκε ως νομική οντότητα τον Ιούνιο του 2019 (ως Αστική Μη Κερδοσκοπική Επιχείρηση) και δημοσίευσε το πρώτο του ρεπορτάζ στο δικό του σάιτ τον Νοέμβριο του 2020. (Ήταν «Οι μαύρες κηλίδες των αδερφών Λασκαρίδη»).

Όπως φαίνεται και στο γράφημα, ξεκινήσαμε ως ένα πολύ μικρό δημοσιογραφικό εγχείρημα, αλλά κάθε χρονιά τα έσοδά μας αυξάνονται σημαντικά σε ό,τι αφορά την ποσοστιαία μεταβολή τους.

Ωστόσο, σε απόλυτους αριθμούς παραμένουμε ένα μικρό εγχείρημα – γι’ αυτό και η οικονομική στήριξη του κοινού είναι το σημαντικότερο μονοπάτι στο οποίο προσβλέπουμε, αν θέλουμε όχι μόνο να επιβιώσουμε αλλά και να κάνουμε περισσότερα πράγματα.

Είναι πολύ σημαντικό ότι η ανάπτυξη του Reporters United επιτεύχθηκε παρά την πολύ περιοριστική χρηματοδοτική μας πολιτική, που δεν μας επιτρέπει χρηματοδοτήσεις από τη διαφήμιση, εταιρείες και επιχειρηματίες, το κράτος, τις ξένες κυβερνήσεις, ιδρύματα τα οποία κυριαρχούν με τις χρηματοδοτήσεις τους στην πολιτική, οικονομική, πολιτιστική ζωή της χώρας – χαρακτηριστικά παραδείγματα, τα ιδρύματα Νιάρχου και Ωνάση.

Το γράφημα παρουσιάζει τις πραγματικές εισπράξεις και όχι τις απαιτήσεις που έχει το Reporters United, παραδείγματος χάριν από πωλήσεις σε άλλα ΜΜΕ, εγχώρια και διεθνή, οι οποίες δεν έχουν ακόμα εισπραχθεί.

Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες εσόδων για το Reporters United.

Η χρηματοδότηση από το κοινό, με δωρεές είτε πάγιες (ανά μήνα ή ανά έτος) είτε εφάπαξ, μέσα από τη σελίδα υποστήριξης.
Οι (ας τους πούμε) θεσμικοί χρηματοδότες. Στο ζήτημα των ιδρυμάτων είμαστε πολύ επιλεκτικοί, αποκλείοντας ιδρύματα όπως το Open Society στο εξωτερικό, και τα ιδρύματα Ωνάση και Νιάρχος στην Ελλάδα, με γνώμονα την περιφρούρηση της ανεξαρτησίας μας και τη διαφύλαξη της ελευθερίας να κάνουμε έρευνα χωρίς περιορισμούς. (Περισσότερα για τη χρηματοδοτική μας πολιτική παρακάτω.)

Μέχρι το 2023, δεν είχαμε καμία χρηματοδότηση από ίδρυμα. Από τον Αύγουστο του 2023, χρηματοδοτούμαστε από το ίδρυμα Limelight, ενώ τον Μάρτιο του 2024 λάβαμε χρηματοδότηση από τον Αντώνη Σβαρτς (Antonis Schwarz), συνιδρυτή του Vouliwatch και του Guerilla Foundation. (Περισσότερες πληροφορίες, στην ενότητα «Θεσμικές χρηματοδοτήσεις».)

Οι πωλήσεις δημοσιογραφικού περιεχομένου και δημοσιογραφικών υπηρεσιών σε μέσα ενημέρωσης (ελληνικά και κυρίως διεθνή). (Περισσότερες πληροφορίες στην ενότητα «Πωλήσεις σε ΜΜΕ».)
Τα θεματικά grants – από ευρωπαϊκούς οργανισμούς που χρηματοδοτούν δημοσιογραφικές έρευνες κατόπιν αίτησης και μετά από επιλογή που κάνουν ανεξάρτητες κριτικές επιτροπές, όπως το Journalismfund και το IJ4EU.

3.1 Δωρεές κοινού

Από τη μέρα που ξεκίνησε το Reporters United ξεκαθαρίσαμε ότι πρωταρχικός μας στόχος είναι η διαμόρφωση μιας σχέσης εμπιστοσύνης με το κοινό και η δημιουργία μιας κοινότητας αναγνωστών και αναγνωστριών που θα υποστηρίξουν το εγχείρημα.

Το περιεχόμενο του Reporters United είναι και θα παραμείνει ανοιχτό και δωρεάν, με σκοπό την όσο μεγαλύτερη διάδοση των ρεπορτάζ μας.
Οι αναγνώστες και οι αναγνώστριες που μας υποστηρίζουν οικονομικά δεν το κάνουν για να αποκτήσουν αποκλειστική πρόσβαση σε κλειστό περιεχόμενο, αλλά για να υποστηρίξουν τη δημοσιογραφία που προσπαθεί να κάνει το Reporters United. Επειδή θεωρούν ότι η ύπαρξη ενός ανεξάρτητου ερευνητικού μέσου που καταπιάνεται με δύσκολα θέματα και έχει απέναντί του την εξουσία (πολιτική και οικονομική) είναι σημαντική.
Το συνολικό ποσό από δωρεές δεν είναι διόλου ευκαταφρόνητο, ιδίως αν συνυπολογίσει κανείς πως δεν καταφέραμε ποτέ μέχρι τώρα να κάνουμε μια ολοκληρωμένη καμπάνια. Όπως φαίνεται άλλωστε από το παρακάτω διάγραμμα, οι ατομικές δωρεές προς το Reporters United ακολουθούν εμφανώς ανοδική πορεία, ενώ βελτιώνεται επίσης η σχέση πάγιων (μηνιαίων ή ετήσιων) δωρεών προς τις εφάπαξ ή σποραδικές.
Μέχρι τον Οκτώβριο του 2024, ο μοναδικός αριθμός των υποστηρικτών μας ήταν 345. Απ’ αυτούς, 143 είναι πάγιοι (σε μηνιαία ή σε ετήσια βάση) και 202 έχουν υποστηρίξει το Reporters United εφάπαξ ή σποραδικά. Είναι φανερό ότι ο αριθμός αυτός απέχει πολύ από την επιδίωξή μας, που είναι η χρηματοδότηση από το κοινό να γίνει η πρωταρχική πηγή εσόδων του. (Δουλεύουμε σε μια στρατηγική για να φτάσουμε πιο κοντά σ’ αυτόν τον στόχο.)
Το Reporters United δεν δέχεται εταιρικές δωρεές.
Πολύ περισσότερο, το Reporters United δεν δέχεται τεχνάσματα απόκρυψης χρηματοδότησης από εταιρείες και επιχειρηματίες, όπως οι μαζικές δωρεές εργαζομένων εταιρειών ή η κατάτμηση εταιρικών δωρεών σε δωρεές πολύ μικρών ποσών.
Οι ατομικές δωρεές είναι ανώνυμες μέχρι του ποσού των 1.000 ευρώ, είτε πρόκειται για πάγιες δωρεές (το σύνολο των οποίων ξεπερνά ετησίως τα 1.000 ευρώ) είτε για εφάπαξ. Από το ποσό αυτό και πάνω, τα ονόματα των δωρητών θα δημοσιεύονται στο σάιτ του Reporters United και στον οικονομικό του απολογισμό.
Για όλες τις δωρεές, το Reporters United αποδίδει σχετικό φόρο στην εφορία.

3.2 Θεσμικές χρηματοδοτήσεις

Το Reporters United στη χρηματοδοτική του πολιτική (βλ. ξεχωριστή ενότητα παρακάτω) εξηγεί τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία δέχεται ή δεν δέχεται χρηματοδότηση από ιδρύματα.

Τον Ιούλιο του 2023, το Reporters United υπέγραψε συμφωνία χορηγίας με το ίδρυμα Limelight από την Ολλανδία, ύψους 50.000 ευρώ τον χρόνο, για τρία χρόνια.

Τον Μάρτιο του 2024, το Reporters United δέχτηκε χορηγία ύψους 25.000 ευρώ από τον Ελληνογερμανό Αντώνη Σβαρτς (Antonis Schwarz), ιδρυτή του Vouliwatch και του Guerilla Foundation.

3.3 Πωλήσεις σε ΜΜΕ

Το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων σ’αυτή την κατηγορία αφορά τη συνεργασία του Reporters United με το Investigate Europe, και μέσω αυτού δημοσιεύσεις σε μέσα ενημέρωσης σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
Μέσα στο 2023 το Reporters United πούλησε περιεχόμενο και δημοσιογραφικές υπηρεσίες σε μεγάλα μέσα ενημέρωσης του εξωτερικού, όπως το BBC (Βρετανία), το Spiegel (Γερμανία), το Mediapart (Γαλλία) και το δημοσιογραφικό δίκτυο Arena for Journalism.
Media partner του Reporters United στην Ελλάδα είναι η Εφημερίδα των Συντακτών.
Το Reporters United, από θέση αρχής, δεν δίνει δημοσιογραφικό περιεχόμενο σε μέσα ενημέρωσης δωρεάν, κατ’ αναλογία με την επιλογή του να μη δημοσιεύει προϊόντα δημοσιογραφικής εργασίας χωρίς να αμείβεται ο συντάκτης ή η συντάκτριά τους.
Αντιθέτως, το δημοσιογραφικό περιεχόμενο που έχει ήδη δημοσιευτεί στο σάιτ του Reporters United παρέχεται για δωρεάν αναπαραγωγή, σύμφωνα με τους όρους της άδειας Creative Commons Αναφορά Δημιουργού 4.0 Διεθνές).

3.4 Θεματικές χρηματοδοτήσεις

Αυτή τη στιγμή (Νοέμβριος 2024) το Reporters United συμμετέχει σε δύο διασυνοριακές δημοσιογραφικές έρευνες (για τα υπόγεια ύδατα και για τα «αιώνια χημικά» PFAS) οι οποίες χρηματοδοτούνται από το Journalismfund και το IJ4EU. Για την πρώτη έλαβε 7.000 ευρώ από το Journalismfund και για τη δεύτερη 7.000 ευρώ από το Journalismfund και 2.500 από το IJ4EU και 1.000 ευρώ από τα Broadreach Fund / Arena for Journalism in Europe. (Το τελευταίο λογίζεται λογίζεται ως πώληση γιατί τη δωρεά διαχειρίζεται το Arena.)

Για την περίπτωση του IJ4EU, βλ. παρακάτω σχετική ενότητα.

4. Έξοδα

Το πεδίο των εξόδων απεικονίζει με τον καλύτερο τρόπο την ιδιαιτερότητα ενός αυτοδιαχειριζόμενου πρότζεκτ που δεν έχει τον στόχο -ούτε τη δυνατότητα- της αποκόμισης κερδών.

Μια βασική παρατήρηση είναι ότι παρά τα αυστηρότατα κριτήρια χρηματοδότησης που έχει θεσπίσει το Reporters United, η αύξηση των εσόδων έχει ήδη επιτρέψει αντίστοιχη αύξηση των εξόδων. Η διαδικασία αυτή επιτείνεται από το γεγονός ότι τα όποια -μικρά έστω- κέρδη επανεπενδύονται αμέσως στην ανάπτυξη της δημοσιογραφικής έρευνας.

Στην περίπτωσή μας, μιας μικρής δημοσιογραφικής ομάδας που χτίζεται από το μηδέν, η αύξηση των εξόδων για αμοιβές συνδυάζεται με μια ταχεία μετατροπή ελαστικών σχέσεων εργασίας σε κανονικές μορφές μισθοδοσίας. Ήδη, εντός του 2024, το Reporters United έχει πλέον πέντε δημοσιογράφους στους οποίους παρέχεται πλήρης ασφαλιστική κάλυψη, όπως φαίνεται άλλωστε και από την αύξηση του κόστους για ασφαλιστικές εισφορές. Οι αλλαγές αυτές δεν απεικονίζονται ακόμα πλήρως στις καταστάσεις των εξόδων, δεδομένου ότι πραγματοποιήθηκαν σταδιακά κατά τη διάρκεια του 2024, οπότε θα φανούν πολύ σαφέστερα στις καταστάσεις εξόδων του 2025.

Η αναβάθμιση της μισθοδοσίας που έγινε στα μέσα του 2024 απαιτεί αυξημένα έσοδα το 2025 και είμαστε αισιόδοξοι ότι με τη βοήθεια των αναγνωστ(ρι)ών θα το πετύχουμε.

Η εικόνα -η οποία ουσιαστικά θα αντικατοπτρίζει τον ρυθμό με τον οποίο αναπτύσσεται το Reporters United- θα ολοκληρωθεί όταν ενσωματωθούν στον πίνακα τα στοιχεία από την ίδρυση του Reporters United, το 2020, εργασία που βρίσκεται σε εξέλιξη.

4.1 Νομικές απειλές και νομικά έξοδα

Ενώ το Reporters United είναι ένα δημοσιογραφικό εγχείρημα με ετήσια έσοδα γύρω στις 150.000, αυτή τη στιγμή έχει δεχτεί καταχρηστικές αγωγές SLAPP που το απειλούν με οικονομικό αφανισμό, ζητώντας την επιδίκαση (εναντίον του Reporters United, της Εφημερίδας των Συντακτών και των ρεπόρτερ τους) πάνω από 3 εκατ. ευρώ.

Ως επακόλουθο της έρευνας του Reporters United για τις υποκλοπές, και πιο συγκεκριμένα αποκαλύψεων που οδήγησαν στην παραίτηση του πρώην Γενικού Γραμματέα του πρωθυπουργού (και ανιψιού του) κ. Γρηγόρη Δημητριάδη, έχουμε δεχτεί δύο αγωγές από τον κ. Δημητριάδη για συκοφαντική δυσφήμηση, μία το 2022 και μία το 2023.

Η πρώτη αγωγή εκδικάστηκε σε πρώτο βαθμό τον Ιανουάριο του 2024. Τον Οκτώβριο του 2024, με απόφασή του το Πολυμελές Πρωτοδικείο απέρρριψε για λόγους ουσίας την αγωγή του κ. Δημητριάδη. Ο ενάγων άσκησε έφεση.

Η δεύτερη αγωγή δεν έχει ακόμα εκδικαστεί. Η δικάσιμος έχει οριστεί στις 5 Δεκεμβρίου 2024.

Τα νομικά έξοδα των δύο αγωγών καλύφθηκαν από διεθνείς οργανώσεις προστασίας της ελευθερίας του Τύπου. Πιο συγκεκριμένα, τα νομικά έξοδα του 2022 καλύφθηκαν από τους RSF (Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα), ενώ εκείνα του 2023 και του 2024 από το ECPMF (Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ελευθερία του Τύπου και των ΜΜΕ).

Τα κονδύλια αυτά δεν εμφανίζονται στις οικονομικές καταστάσεις, γιατί καταβλήθηκαν απευθείας στη δικηγόρο του Reporters United.

Στις υπόλοιπες περιπτώσεις (δηλαδή πλην των αγωγών Δημητριάδη) που απαιτούν νομική υποστήριξη (για παράδειγμα, νομικός έλεγχος πριν τη δημοσίευση ορισμένων ρεπορτάζ), το Reporters United καλύπτει αυτόνομα τις αμοιβές της δικηγόρου του.

5. Εργασιακά

Αυτή τη στιγμή (Νοέμβριος 2024), στο Reporters United απασχολούνται:

Τέσσερις δημοσιογράφοι με συμβάσεις πλήρους απασχόλησης
Ένας δημοσιογράφος με σύμβαση μερικής απασχόλησης
Μία δημοσιογράφος ως φριλάνσερ αλλά με μηνιαία σταθερή αμοιβή
Ένας δημοσιογράφος με εταιρεία παραγωγής (τη ΣΠΟΥΒΙΟ Οπτικοακουστικές Υπηρεσίες ΜΙΚΕ), μέσω της οποίας αμείβεται με σταθερή αμοιβή κάθε μήνα.
Δύο μη δημοσιογράφοι ως φριλάνσερ αλλά με μηνιαία σταθερή αμοιβή
Ένας συνταξιούχος δημοσιογράφος (ο ένας από τους δύο εταίρους της ΑΜΚΕ και συνιδρυτές του Reporters United), ο οποίος εργάζεται εθελοντικά και καλύπτονται έξοδά του σχετικά με την εργασία του.
Δύο δημοσιογράφοι που συμμετέχουν σε διασυνοριακές δημοσιογραφικές έρευνες, οι οποίες χρηματοδοτούνται από τα grants του Journalismfund και του IJ4EU.
Σ’ αυτόν τον πυρήνα θα πρέπει να προστεθούν συνεργάτες και συνεργάτιδες, δημοσιογράφοι και μη, που παρέχουν τις υπηρεσίες τους ως ελεύθεροι επαγγελματίες, αμειβόμενοι/-ες είτε με Δελτίο Παροχής Υπηρεσιών είτε με Τίτλο Κτήσης.

6. Ιδιοκτησιακό καθεστώς & ταυτότητα

6.1 Καταστατικό

Το αρχικό καταστατικό του Reporters United είναι διαθέσιμο εδώ. Αυτή την εποχή, βρίσκεται υπό επεξεργασία η τροποποίησή του με σκοπό να αποτυπωθούν σ’ αυτό τόσο η χρηματοδοτική πολιτική του Reporters United όσο και μία σειρά από δικλείδες ασφαλείας, με σκοπό τη θωράκιση της ανεξαρτησίας του με τρόπο θεσμικό και αμετάκλητο.

6.2 Εταίροι ΑΜΚΕ και νόμιμος εκπρόσωπος

Εταίροι της ΑΜΚΕ με ποσοστό 50% ο καθένας είναι οι Χριστόφορος Κάσδαγλης και Νικόλας Λεοντόπουλος. (Βλ. παρακάτω, για την αλλαγή του ιδιοκτησιακού καθεστώτος και την ίδρυση ΚοινΣεπ Εργαζομένων.)

Το Reporters United ιδρύθηκε το 2019 με μορφή Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας. Αυτό σημαίνει ότι οι μέτοχοί του δεν είναι δυνατόν να αποκομίσουν κέρδη και ότι η ΑΜΚΕ δεν μπορεί να μοιράσει μέρισμα. Όλα τα έσοδα του Reporters United επενδύονται στη δημοσιογραφική δραστηριότητα, ενώ σε περίπτωση κερδών, όλα τα κέρδη επανεπενδύονται.

Ο ένας από τους δύο εταίρους (ΝΛ) έχει μισθό 1.000 ευρώ. Ο άλλος (ΧΚ), συνταξιούχος ων, εργάζεται εθελοντικά.

Νόμιμος εκπρόσωπος της Reporters United ΑΜΚΕ είναι ο Νικόλας Λεοντόπουλος.

6.3 Δημιουργία ΚοινΣεΠ Εργαζομένων

Από το καλοκαίρι του 2024, το Reporters United βρίσκεται σε διαδικασία αλλαγής του ιδιοκτησιακού του καθεστώτος. Ο ένας από τους δύο ιδρυτικούς εταίρους θα αποχωρήσει από την ΑΜΚΕ. Στη θέση του θα συσταθεί μια ΚοινΣεΠ (Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση), στην οποία θα συμμετάσχουν οι εργαζόμενοι/-ες του Reporters United (όσοι κι όσες έχουν σταθερή σχέση συνεργασίας με το Reporters United). Η ΚοινΣεΠ εργαζομένων θα μετάσχει στο μετοχικό κεφάλαιο της ΑΜΚΕ με ποσοστό που θα επιτρέπει στους εργαζόμενους να αποκτήσουν τη δυνατότητα συμμετοχής σε κομβικές αποφάσεις για τη λειτουργία και το μέλλον του Reporters United, καθώς και το δικαίωμα να μπλοκάρουν αν το επιθυμούν σημαντικές αποφάσεις για τις οποίες απαιτείται αυξημένη πλειοψηφία. Πρόκειται για την αρχή μόνο ενός ευρύτερου πειράματος για τη δημιουργία ενός αυθεντικού αυτοδιαχειριζόμενου ΜΜΕ, το οποίο φιλοδοξούμε στο μέλλον να εξελίξουμε περαιτέρω.

6.4 Εκπρόσωπος εργαζομένων

Τον Ιανουάριο του 2024 εκλέξαμε για πρώτη φορά εκπρόσωπο των εργαζομένων, την Ευρυδίκη Μπερσή, η οποία μ’ αυτή την ιδιότητα συμμετέχει στο Μικτό Συμβούλιο της ΕΣΗΕΑ.

6.5 Νομική Σύμβουλος

Νομική εκπρόσωπος του Reporters United είναι η δικηγόρος Κλειώ Παπαπαντολέων.

7. Χρηματοδοτική πολιτική

Η πολιτική χρηματοδότησης του Reporters United σε 55 λέξεις: Όχι λεφτά από το κράτος και τους επιχειρηματίες, την Κομισιόν και τις ξένες κυβερνήσεις. Όχι όμως και στη χρηματοδότηση από ιδρύματα, ελληνικά και ξένα, που κυριαρχούν στη δημόσια ζωή. Επιπλέον, θεσπίζουμε ασυμβίβαστα για τους δημοσιογράφους της κοινότητας του R•U και κανόνες για τις συγκρούσεις συμφέροντος.

Τα δέκα όχι μας

Λέμε ΟΧΙ στη χρηματοδότηση:

Χρήματα από το ελληνικό κράτος
Από ξένες κυβερνήσεις / πρεσβείες
Από την Κομισιόν
Από επιχειρηματίες και επιχειρήσεις
Από τράπεζες και εφοπλιστές
Από ελληνικά ιδρύματα όπως το Νιάρχος και το Ωνάση
Από διεθνή ιδρύματα όπως το Open Society Foundations και το Gates Foundation
Εταιρικές συνδρομές
Τραπεζικά δάνεια
Διαφήμιση

7.1 Ίδρυμα Σταύρου Νιάρχου και Ίδρυμα Ωνάση

Δεν αποδεχόμαστε χρηματοδότηση από ιδρύματα με μεγάλη συμμετοχή στην κοινωνική, πολιτιστική, οικονομική ζωή της χώρας (τα εξής δύο: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Ίδρυμα Ωνάση). Το σκεπτικό είναι απλό: Αυτοί οι οργανισμοί χρηματοδοτούν σημαντικά μέρη της ασκούμενης πολιτικής σε ποικίλους τομείς, συνεπώς αυτό που χρειάζεται είναι ρεπορτάζ γι’ αυτούς και όχι χρηματοδότηση απ’ αυτούς.

7.2 Κομισιόν

Τα τελευταία χρόνια, η Κομισιόν, στο όνομα της υποστήριξης της ερευνητικής δημοσιογραφίας, μοιράζει πολλά εκατομμύρια ευρώ σε δημοσιογράφους και ΜΜΕ μέσα από ειδικά προγραμμάτων των Γενικών Διευθύνσεών της (Directorates-General – DG). Θεωρούμε δεοντολογικά προβληματικές αυτές τις χρηματοδοτήσεις και έχουμε αποφασίσει να μην τις δεχόμαστε.

7.3 Μικρά κράτη και EEA grants

Στην πρώτη χρηματοδοτική πολιτική του Reporters United εξηγούσαμε ότι δεν λαμβάνουμε χρηματοδότηση από τις κυβερνήσεις των μεγάλων κρατών (ΗΠΑ, Κίνα, Ρωσία, Γερμανία, Γαλλία), αφήνοντας έτσι ανοιχτό το ενδεχόμενο για χρηματοδοτήσεις που σχετίζονταν με μικρότερα κράτη. Στο μυαλό μας είχαμε τα EEA Grants που αποτελούν γενναία χρηματοδοτικά προγράμματα, κυρίως από την κυβέρνηση της Νορβηγίας. Στην πράξη, δεν κάναμε ποτέ αίτηση στα EEA Grants και τελικά αποφασίσαμε να αποκλείσουμε τη χρηματοδότηση από κάθε κυβέρνηση και κράτος – μεγάλα και μικρά.

7.4 Η περίπτωση του IJ4EU

Το IJ4EU (Investigative Journalism for Europe – Ερευνητική δημοσιογραφία για την Ευρώπη) είναι ίσως το σημαντικότερο χρηματοδοτικό εργαλείο για τη διασυνοριακή ερευνητική δημοσιογραφία στην Ευρώπη, το οποίο παρέχει «χρηματοδότηση σε ομάδες δημοσιογράφων ή ειδησεογραφικούς οργανισμούς που ερευνούν θέματα δημόσιου συμφέροντος». Στην πράξη, ενισχύει τις προσπάθειες συνεργασίας μεταξύ δημοσιογράφων από διαφορετικές χώρες πάνω σε κοινές δημοσιογραφικές έρευνες.

Υπάρχει όμως ένα ζήτημα. Η χρηματοδότηση του IJ4EU προέρχεται κυρίως από κεφάλαια της Κομισιόν αλλά και από άλλους χρηματοδότες: Fritt Ord, Open Society Foundations, Isocrates Foundation, Luminate, καθώς και από τον Δήμο Λειψίας. (Σημείωση: Η χρηματοδότηση από το Open Society αφορούσε τα έτη 2021-2023, σύμφωνα με τη βάση δεδομένων του ίδιου του OSF.)

Μετά από πολλή σκέψη και συζήτηση αποφασίσαμε να μην αποκλείσουμε τη συμμετοχή του Reporters United και των ρεπόρτερ του στο IJ4EU, με το εξής σκεπτικό:

Η Κομισιόν δεν εμπλέκεται σε κανένα σημείο στη διαδικασία χρηματοδότησης. Ανάμεσα σ’ αυτήν και στα πρότζεκτ που χρηματοδοτούνται παρεμβάλλονται δύο άλλα επίπεδα: οι ανεξάρτητοι δημοσιογραφικοί φορείς που διαχειρίζονται το IJ4EU και οι κριτικές επιτροπές που επιλέγουν τα πρότζεκτ (και δεν έχουν καμία σχέση με την Κομισιόν). Πιο συγκεκριμένα:

Το IJ4EU το διαχειρίζονται τέσσερις ανεξάρτητοι δημοσιογραφικοί οργανισμοί, το International Press Institute (IPI – Διεθνές Ινστιτούτο Τύπου), το European Journalism Center (EJC – Ευρωπαϊκό Κέντρο Δημοσιογραφίας), το European Centre for Press and Media Freedom (ECPMF – Ευρωπαϊκό Κέντρο για την Ελευθερία του Τύπου και των ΜΜΕ) και το Arena for Journalism.
Η Κομισιόν δεν έχει καμία συμμετοχή στη διαδικασία επιλογής των πρότζεκτ. Οι κριτικές επιτροπές που αξιολογούν τις αιτήσεις των δημοσιογράφων ορίζονται αποκλειστικά από τους εταίρους του IJ4EU που προαναφέρθηκαν.
Σύμφωνα με το IJ4EU, «σε κανέναν χρηματοδότη δεν επιτρέπεται η άσκηση επιρροής στην επιλογή των επιχορηγούμενων ή της δουλειάς τους. Επιπλέον, το IJ4EU δεσμεύεται να προστατεύσει τη δημοσιογραφική ανεξαρτησία όλων των συμμετεχόντων».

7.5 Νόμοι που δίνουν κίνητρα στην απασχόληση

Αυτή τη στιγμή (Νοέμβριος 2024), δεν χρησιμοποιούμε κάποιο πρόγραμμα επιδότησης της εργασίας (για παράδειγμα, του ΟΑΕΔ). Μέχρι τώρα, στην πενταετή ζωή του Reporters United, υπαχθήκαμε σε ένα τέτοιο πρόγραμμα μόνο μία φορά (αφορούσε την πρόσληψη ενός δημοσιογράφου με χαμηλότερο κόστος ασφαλιστικών εισφορών, και είχε διάρκεια 12 μήνες).

7.6 Αλλαγές στη χρηματοδοτική πολιτική

Δεσμευόμαστε ότι οι βασικές αρχές της χρηματοδοτικής πολιτικής μας θα παραμείνουν αλώβητες. Κάθε φορά που τυχόν θα χρειαστεί να τροποποιήσουμε επιμέρους πτυχές της χρηματοδοτικής πολιτική μας (α) θα ενημερώνουμε τη σελίδα διαφάνειας, (β) θα διατυπώνουμε με σαφήνεια τις αλλαγές αυτές στον επόμενο απολογισμό μας και (γ) θα ανακοινώνουμε την τροποποίηση αυτής της πολιτικής μέσα από τα κοινωνικά μας δίκτυα.

8. Ασυμβίβαστα και σύγκρουση συμφέροντος

8.1 Σχέση με το κράτος και την κυβέρνηση

Συνιστά ασυμβίβαστο με τη συμμετοχή στο Reporters United η παράλληλη κατοχή θέσης ή αξιώματος στην κυβέρνηση ή στον κρατικό μηχανισμό.
Τα ασυμβίβαστα δεν αφορούν την απασχόληση σε κρατικά μέσα ενημέρωσης, όπως η ΕΡΤ και το ΑΠΕ.
Αποτελεί όμως ασυμβίβαστο η απασχόληση στη Γενική Γραμματεία Τύπου ή σε γραφεία τύπου της κυβέρνησης, του κράτους και εταιρειών που σχετίζονται με το κράτος (π.χ. ΕΥΔΑΠ, ΔΕΗ).
Προφανώς δεν συνιστά ασυμβίβαστο η παράλληλη άσκηση του επαγγέλματος του γιατρού, του εκπαιδευτικού, κοκ.

8.2 Σχέση με τον ιδιωτικό τομέα

Η παράλληλη απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα δεν αποτελεί ασυμβίβαστο, αλλά οι ρεπόρτερ του Reporters United οφείλουν να την αναφέρουν στη δήλωση συμφερόντων τους.*
Η παράλληλη απασχόληση σε γραφεία τύπου, επικοινωνίας, δημοσίων σχέσεων ή η παροχή υπηρεσιών συμβουλών σε εταιρείες αποτελεί ασυμβίβαστο με τη συμμετοχή στο Reporters United.

8.3 Συμμετοχή σε εταιρείες

Η συμμετοχή στο μετοχικό κεφάλαιο ή στη διοίκηση εταιρειών δεν αποτελεί ασυμβίβαστο, αλλά οι δημοσιογράφοι του Reporters United οφείλουν να την αναφέρουν στη φόρμα δημοσιοποίησης των συμφερόντων τους.*
Είναι προφανές ότι έχει διαφορετική βαρύτητα η συμμετοχή σε «πολιτικά ενδιαφέρουσες» εταιρείες, παραδείγματος χάριν, εισηγμένες, εταιρείες που διαπλέκονται με το Δημόσιο κ.λπ.

8.4 Πολιτική δράση

Η πολιτική δράση δεν συνιστούν ασυμβίβαστο με τη δημοσιογραφική ιδιότητα, όμως οι ρεπόρτερ του Reporters United οφείλουν να την αναφέρουν στη φόρμα δημοσιοποίησης των συμφερόντων τους.*
Αποτελεί όμως ασυμβίβαστο η παράλληλη εργασία σε πολιτικά κόμματα, συμπεριλαμβανομένων των γραφείων τύπου τους.

Οι δημοσιογράφοι του Reporters United συμπληρώνουν και υπογράφουν κάθε χρόνο φόρμα δημοσιοποίησης των συμφερόντων τους*, η οποία αναρτάται στο προφίλ τους στο σάιτ του Reporters United. Σ’αυτήν ενημερώνουν το κοινό για μια σειρά από οικονομικά τους συμφέροντα (π.χ. συμμετοχή σε εταιρείες), την ενδεχόμενη παράλληλη επαγγελματική απασχόληση, την πολιτική τους δράση, κλπ.

* Οι δηλώσεις συμφερόντων των ρεπόρτερ του Reporters United θα αναρτηθούν για πρώτη φορά ως το τέλος Φεβρουαρίου 2025 με στοιχεία που αφορούν το 2024 και τις προηγούμενες χρονιές όπου αυτό απαιτείται.